Những ai đang sở hữu những khoảng tiền nhàn rỗi chắc hẳn đều đang tìm kiếm cho mình một kênh đầu từ phù hợp. Chứng khoán là một lĩnh vực đầu tư hàng đầu nhận được sự quan tâm của nhiều người bởi nó không yêu cầu số vốn bỏ ra quá lớn. Thời điểm hiện tại, chứng khoán là lĩnh vực đầu tư nhận được rất nhiều sự quan tâm của thị trường.
1. Chứng khoán là gì?
Chứng khoán là tên gọi của các loại tài sản thể hiện quyền sở hữu đối với phần vốn của doanh nghiệp đã niêm yết trên thị trường. Các tổ chức phát hành chứng khoán nhằm để tìm kiếm nguồn vốn từ nhà đầu tư. Người đầu tư sở hữu một phần vốn của doanh nghiệp khi mua chứng khoán.
Chứng khoán có đặc điểm gì?
Tính thanh khoán lớn chính là điểm thu hút nhà đầu tư trên thị trường, người đầu tư có thể tự do giao dịch các mã cổ phiếu đã được niêm yết.
Mức độ rủi ro cao và biến động dựa trên nhiều yếu tố thị trường, tình hình kinh doanh.
Đây là một kênh đầu tư có khả năng mang lại thu nhập thụ đồng từ việc đầu tư vốn vào các doanh nghiệp. Người đầu tư có lời từ giá chứng khoán tăng sau khi mua, hoặc chia lợi tức vào cuối năm.
2. Những kiến thức cơ bản trong chứng khoán
2.1 Các thuật ngữ trên thị trường
Để có thể tham gia vào thị trường, nhà đầu tư mới cần phải hiểu rõ một số khái niệm nhằm để nắm bắt được thông tin khi đọc bảng giá.
Giá mua: Đây là giá nhà đầu tư phải đặt để mua các mã cổ phiếu.
Blue Chip: Đơn vị phát hành cổ phiếu hiện đang có giá trị vốn hóa cao, đạt lợi nhuận ổn định trong một khoản thời gian.
Cổ tức: Đây là phần lợi nhuận nhà đầu tư được chia vào cuối năm.
Hợp đồng tương lai: là thỏa thuận giao dịch giữa các cá nhân, tổ chức trong thời điểm tương lai được thực hiện ký kết ở hiện tại.
IPO: Những doanh nghiệp, công ty lần đầu niêm yết và phát hành cổ phiếu ra thị trường.
Lệnh giới hạn: Đây là lệnh giúp nhà đầu tư mua một mã cổ phiếu với giá thấp hơn mức giá nhất định.
Quyền chọn: Người nắm giữ các loại tài sản trên thị trường chứng khoán có thể giao dịch một số lượng hàng hóa tại một mốc thời gian nhất định.
OTC: Đây là thị trường tập trung cho các loại cổ phiếu chưa được niêm yết.
2.2 Phân loại thị trường chứng khoán
Thị trường tài chính này đã được hình thành từ rất lâu, đây là nơi tập hợp hợp nhiều người có như cầu giao dịch cổ phiếu lại với nhau, ngoài ra còn có các chủ thể như các doanh nghiệp phát hành, môi giới… Hiện tại chúng ta có thể phân thị trường thanh hai loại cụ thể như sau:
Thị trường sơ cấp: Đây là diễn ra các lần phát hành đầu của các mã chứng khoán mới ra thị trường nhằm để huy động vốn. Số tiền mà các loại cổ phiếu được bán ra thị trường lần đầu sẽ thuộc sở hữu của những doanh nghiệp, chính phủ….
Thị trường thứ cấp: Đây là thị trường chính diễn ra giao dịch giữa các nhà đầu tư. Thị trường giao dịch thứ cấp sẽ không tạo thêm vốn cho nhà phát hành mà là nơi để các cổ đông, nhà đầu tư giao dịch và thu lại lợi nhuận. Đây là thị trường có tính thanh khoản cao, tạo nên sự hoạt động hiệu quả cho thị trường sơ cấp.
Nếu phân loại một cách đầy đủ nhất dựa trên cách thức hoạt động thì chúng ta sẽ còn có thêm thị trường tập trung. Đây là nơi để các mã cổ phiếu chưa được niêm yết trên sàn hoạt động. Ngoài ra thị trường phi tập trung là nơi diễn ra các giao dịch mua bán thông qua các bên trung gian như công ty chứng khoán, nhà môi giới.
2.3 Thị trường chứng khoán có vai trò gì?
Thị trường hình thành mang lại nhiều mặt lợi cho các chủ thể tồn tại trong lĩnh vực này. Trong đó có các doanh nghiệp, nhà đầu tư và cả nền kinh tế cũng được hưởng lợi. Cụ thể:
Nền kinh tế sẽ có một động lực phát triển tốt hơn khi thị trường khởi sắc. Một nền kinh tế được đánh giá cao khi có một thị trường chứng khoán lớn mạnh, đây là một trong những thước đo kinh tế dưới góc nhìn của một quốc gia. Nhờ thị trường, chính phủ có thể kiểm soát tốt các doanh nghiệp được niêm yết dựa trên những thông tin như báo cáo kinh doanh, thông tin được công khai…
Doanh nghiệp phát hành sẽ tiếp cận được nguồn vốn hiệu quả trên thị trường ngoài những kênh phổ biến như vay ngân hàng.
Nhà đầu tư sở hữu một cơ hội để kiếm thu nhập thụ đồng bằng cách bỏ vốn mua các mã chứng khoán. Đây là một kênh đầu tư sinh lợi nếu biết cách kiểm soát nguồn tiền và đầu tư hợp lý.
2.4 Những chủ thể trong một thị trường
Trên thị trường hiện tại có khá nhiều những đối tượng, chủ yếu xoay quanh những chủ thể sau:
Nhà đầu tư bao gồm các quỹ đầu tư, tổ chức, cá nhân,…
Những đơn vị môi giới bao gồm ngân hàng, công ty…
Đơn vị quản lý thị trường gồm có trung tâm lưu ký và sở giao dịch.
Những đơn vị quản lý chứng khoán của nhà nước.
3. Các loại chứng khoán tồn tại trên thị trường
3.1 Cổ phiếu
Cổ phiếu là tài sản thể hiện quyền sở hữu một phần tài sản của công ty niêm yết trên thị trường. Những cá nhân sở hữu cổ phiếu sẽ là cổ đông. Hiện tại, cổ phiếu chính là loại tài sản có tính thanh khoản tốt nhất trên thị trường. Cổ phiếu được chia thành hai loại chính đó là:
Cổ phiếu thường: Cổ phiếu thể hiện quyền sở hữu vốn, là cổ đông của một doanh nghiệp. Đặc điểm của loại cổ phiếu này đó là quyền quản lý, kiểm soát hoạt động của tổ chức, công ty niêm yết. Trong trường hợp doanh nghiệp phá sản, những cổ đông sẽ được chia lại phần vốn sau khi đã thực hiện các nghĩa vụ nợ và phân chia các cổ phiếu ưu đãi.
Cổ phiếu ưu đãi: Cổ phiếu có số tiền quy định cổ tức in lên trên giấy, hoặc phần cổ tức cũng có thể được xác định dựa trên phần trăm của mệnh giá cổ phiếu. Loại cổ phiếu này sẽ có thứ tự ưu tiên trước cổ phiếu thường. Tuy nhiên cổ phiếu ưu đãi lại không có quyền biểu quyết.
3.2 Trái phiếu
Đây là loại chứng khoán nợ được chính phủ hoặc các doanh nghiệp phát hành. Chủ thể phát hành phải có nghĩa vụ thanh toán nợ và lãi đúng thời hạn đã cam kết trước đó. Loại trái phiếu này thể hiện một khoản nợ mà doanh nghiệp, chính phủ đã vay từ nhà đầu tư, trái phiếu chính là bằng chứng. Doanh nghiệp, chính phủ khi đến hạn phải trả lãi cho người mua trái phiếu. Khi đáo hạn tổ chức phát hành có trách nhiệm thanh toán gốc và lãi.
3.3 Chứng khoán phái sinh
Loại tài sản này thường sẽ được nghe tới bởi những tên gọi như hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn… Đây là những loại tài sản thuộc vào nhóm chứng khoán phái sinh. Tuy chúng không hề có những giá trị nội tại như các loại cổ phiếu, đây chỉ là các thỏa thuận, cam kết giữa các bên về quyền và trách nghiệm đối với tài sản trong một thời điểm cụ thể ở tương lai.
3.4 Các loại chứng chỉ
Ngoài những loại cổ phiếu, tài sản chứng khoán đã đề cập ở phía trên. Thị trường hiện tại còn có những sản phẩm khác nhận được nhiều sự quan tâm của nhà đầu tư. Trong đó có thể kể đến như chứng chỉ thụ hưởng, chứng kế, chứng quyền… Đây là một số loại chứng chỉ cũng thuộc thị trường chứng khoán nói chung. Những nhóm chứng chỉ này thể hiện quyền giao dịch, thủ hưởng của người sở hữu đối với tài sản.
