Ngày nay tiền tệ chính là vật trung gian, là phương tiện thanh toán cho việc mua bán hàng hóa và dịch vụ trên toàn thế giới. Tuy mỗi quốc gia và thị trường riêng sẽ có loại tiền tệ khác nhau. Nhưng nhìn chung tiền sẽ được phát hành bởi ngân hàng nhà nước của chính quốc gia đó. Hãy cùng mình khám phá về sự hình thành khái niệm tiền tệ cũng như bản chất và chức năng của nó.
1. Tiền tệ là gì?
Tiền tệ chính là một loại hàng hóa trung gian đặc biệt. Tiền tệ xuất hiện là hệ quả tất yếu của quá trình phát triển của thị trường kinh tế trao đổi sản phẩm hàng hóa. Đây cũng là kết quả của quá trình lao động trong thời gian dài của lịch sử, xã hội.
Tại sao lại nói tiền tệ là một loại hàng hóa trung gian đặc biệt?
Trong chuyên ngành kinh tế việc định nghĩa khái niệm tiền cũng có phần hơi khác so với cách hiểu thực tế hàng ngày. Theo đó, tiền trong lĩnh vực này sẽ được xác định là cái gì có khả năng trở thành vật chung trong trao đổi dịch vụ và hàng hóa, thanh toán nợ.
Để có thể phân biệt loại tiền tệ của các quốc gia với nhau, người ta sẽ dùng đơn vị tiền tệ của quốc gia đó để gọi. Mỗi quốc gia sẽ có một đơn vị tiền riêng, tuy nhiên cũng có một vài nước sử dụng song song hai loại tiền như Cambodia… Ngoài ra còn có một khu vực liên minh với nhau và sử dụng chung đồng tiền đó là liên minh châu Âu.
Tiền tệ cho đến nay chính là một hình thức thanh toán được luật pháp quy định tất cả phải công nhận. Chính vì thế nó có thể dễ dàng được dùng để trả cho những khoản chi phí, khoảng nợ. Chúng ta có thể bắt gặp được trường hợp một tờ séc có thể không có khả năng thanh toán. Tuy nhiên đối với tiền giấy thì hoàn toàn có thể sử dụng mọi thời điểm.
2. Bản chất và những thuộc tính của tiền tệ
Như đã nhắc đến ở phía trên, tiền tệ có thể được đại diện bởi bất cứ thứ gì, miễn là chúng được chấp nhận cho thanh toán chung để có thể mua bán và trao đổi dịch vụ, hàng hóa,…
Cách nói này đã nêu ra được những điều kiện để nó được xem là một loại tiền tệ. Tuy nhiên, cách nói trên chưa thể lý giải được lý do mà vật đó lại là tiền cứ không phải là vật khác. Chính vì mâu thuẫn xảy ra, chúng ta sẽ phải đi vào tìm hiểu sâu bên trong về bản chất của tiền.
Để xác định nguyên nhân vật nào đó được chọn làm tiền tệ chúng ta cần lưu ý đến:
Giá trị sử dụng: Đây chính là cách gọi để nói đến mức độ đáp ứng được nhu cầu mua bán của xã hội. Chính vì khả năng đáp ứng nhu cầu của tiền lớn, đa số sẽ bắt đầu nắm giữ tiền tệ khi phát sinh những mục đích trao đổi. Tuy nhiên, giá trị của tiền sẽ chịu sự ảnh hưởng của xã hội và đây là khuynh hướng hoạt động của tiền tệ trên thị trường. Điều này cũng lý giải được phần nào sự biến mất của những loại tiền đã có trước đây.
Giá trị: giá trị của tiền hay còn được nói một cách dễ hiểu đó là sức mua, khả năng mua của tiền thông qua việc đổi được nhiều hay ít những loại dịch vụ hàng hóa trên thị trường. Tuy nhiên để có thể đánh giá được sức mua của một loại tiền tệ nào đó, thông thường người ta sẽ không căn cứ vào một loại hàng hóa nào đó mà phải dựa vào toàn bộ những loại hàng hóa trên thị trường để đo lường.
3. Tiền tệ có những chức năng nào?
3.1 Trên phương diện thước đo
Tiền trong trường hợp này sẽ được dùng để làm thước đo về chất lượng của mỗi loại hàng hóa. Để có thể định lượng được giá trị của một sản phẩm nào đó bản thân nó cũng phải có giá trị. Chính vì thế để đạt được chức năng thước đo của tiền thì đó phải là tiền vàng. Chúng ta thường sử dụng tiền mặt để đo lường giá trị của một loại hàng nào đó.
Tuy nhiên chúng ta không nhất thiết phải làm như vậy. Trong thực tế, vàng là một loại tài sản có giá, thế nên đã nảy sinh ra mối quan hệ giữa giá trị của hàng hóa với vàng. Giữa mối quan hệ này để có thể trao đổi sẽ nảy sinh ra một tỷ lệ. Tỷ lệ này được hình thành dựa vào khoảng thời gian lao động tiêu hao để có thể sản xuất ra sản phẩm đó.
3.2 Trên phương diện lưu thông.
Tiền trong trường hợp này sẽ là vật trung gian để có thể quy đổi một loại hàng hóa bất kỳ. Chính vì để đáp ứng được chức năng này mà tiền mặt đã ra đời tạo nên sự lưu thông hàng hóa trên thị trường. Theo đó hàng hóa sẽ được lưu thông dưới dạng H – T – H. Theo đó T là tiền và H là hàng hóa, dịch vụ, đồng thời nhờ lưu thông dưới dạng H – T – H, khả năng mua và bán đã được đưa thành hai hành vi có phần nào đó khác nhau cả về mặt không gian và thời gian. Từ đó nảy sinh ra sự không đồng bộ trong mua và bán dẫn đến ảnh hưởng xấu đến kinh tế.
Ở bất cứ thời kì nào trong lịch sử, để có thể khiến hàng hóa lưu thông một cách liên tục cũng sẽ cần đến một mức độ tiền nhất định
3.3 Trên phương diện lưu trữ
Tiền chính là công cụ để có thể lưu trữ rất tốt khi đưa ra khỏi quá trình lưu thông. Tiền chính là một loại tài sản, của cải do quá trình lao động mà hình thành. Chính vì thế việc trữ tiền ra khỏi lưu thông cũng chính là một hình thức tích trữ tài sản.
Tiền muốn đạt được chức năng lưu trữ này sẽ phải đạt được giá trị tiêu chuẩn, mà theo đó sẽ là tiền vàng. Chính vì chức năng lưu trữ tài sản của thị trường sẽ giúp tiền bắt đầu hòa hợp hơn khi xuất hiện nhu cầu lưu thông tiền và hàng hóa. Chúng ta sẽ dễ dàng nhận ra việc gia tăng sản xuất sẽ khiến dòng tiền được đưa vào lưu thông nhiều. Ngược lại giảm lượng sản phẩm, ngưng trệ sản xuất sẽ khiến tài sản bị rút khỏi lưu thông.
3.4 Phương tiện thanh toán.
Phương tiện thanh toán là một chức năng của tiền trong những hình thức nộp thuế, mua nợ, trả nợ, đóng thuế… Tiền tệ được thể hiện thành phương tiện thanh toán dưới nhiều dạng, séc, thẻ tín dụng, tiền mặt,… Trong thị trường kinh tế đã phát triển ở mức độ cao thì sẽ thường xuyên xuất hiện khả năng mu bán chịu. Theo đó người đi mua chính là con nợ và người bán hàng hóa dịch vụ sẽ là chủ nợ. Nếu đến hạn khả năng thanh toán của bên nợ không có sẽ dẫn đến sự ảnh hưởng dây chuyền đến những chủ thể khác trong thị trường.
4. Tiền tệ thế giới.
Tiền tệ thế giới được thể hiện rõ khi xuất hiện những mối quan hệ giữa các quốc gia với nhau. Tiền trong lúc này sẽ đóng vai trò thanh toán quốc tế trên thế giới. Để có thể thực hiện được lưu thông quốc tế thì tiền phải là tiền vàng, hoặc những loại tín dụng được những quốc gia cùng nhau chấp nhận. Thông qua đó tiền sẽ được quy đổi từ quốc gia này sang quốc gia khác thông qua tỷ giá. Hay nói cách khác đó chính là giá trị của đồng tiền của quốc gia A so với giá trị tiền của quốc gia B.
Tiền tệ đã xuất hiện từ rất lâu trong lịch sử. Tiền đã được hình thành thông qua quá trình trao đổi dịch vụ và hàng hóa trong thời gian dài. Hiểu được bản chất giúp bạn có cái nhìn tổng quát hơn về cách hoạt động của thị trường.
