Trên thế giới luôn diễn ra những sự kiện về kinh tế, tài chính, thị trường. Những sự kiện này thông thường sẽ đưa ra những quyết định mang tính quốc tế và có sự ảnh hưởng đến nhiều quốc gia. Vào giữa năm 2021, một sự kiện thông qua về mức thuế tối thiểu toàn cầu đã diễn ra nhiều cuộc tranh luận từ nhiều bên khác nhau. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về mức thuế này là gì cũng như nó tác động đến Việt Nam như thế nào.
1. Thuế tối thiểu toàn cầu là gì?
Sau hai ngày thỏa thuận trực tiếp ở London vào ngày 5/6/2021, bộ trưởng bộ tài chính của bảy quốc gia với nền công nghiệp phát triển bậc nhất thế giới (G7) đã đưa ra một quy ước mang tính quốc tế về việc thay đổi thuế doanh nghiệp, gọi là mức thuế tối thiểu toàn cầu.
Dựa trên quy ước chung này, những doanh nghiệp đa quốc gia cần phải đóng một khoản thuế nhiều hơn 15% dựa trên nguồn lợi nhuận họ đạt được ở những nước họ tham gia vào nền kinh tế. Ngưỡng thuế ít nhất này được cho là công bằng khi các công ty nộp đúng và đủ mức thuế ở địa điểm cần nộp, đó là dựa vào lời tuyên bố của Rishi Sunak, bộ trưởng bộ tài chính Anh đã phát biểu ở mạng xã hội Twitter.
2. Tại sao phải đặt ra mức thuế tối thiểu toàn cầu?
Thuế của các công ty luôn là mối quan ngại làm cho nhà nước của những quốc gia phải suy nghĩ khi họ luôn đối đầu với những tập đoàn đa quốc gia với các chuyên gia về thuế có đủ kinh nghiệm. Một phía kỳ vọng thu cao hơn, một phía luôn mong muốn đóng mức thuế nhỏ hơn.
Những doanh nghiệp đa quốc gia có khả năng đặt nền móng của mình ở những nơi được xem là thiên đường thuế, các quốc gia mà ngưỡng đóng thuế nhỏ cùng với chính sách bảo đảm cho thông tin công ty cao, có thể khai báo thuế hợp pháp và có thể tránh một khoản tiền thuế thậm chí là khi lợi nhuận của tập đoàn đến từ doanh số ở những nước khác.
Có thể thấy rằng khi G7 đã thông qua quyết định về mức thuế tối thiểu toàn cầu, những hình thức né tránh thuế thu nhập doanh nghiệp thông qua việc thuyên chuyển lợi nhuận không thể tiến hành được nữa.
Ngoài ra, mức doanh thu của các công ty đến từ bằng sáng chế các mặt hàng như phần mềm, dược phẩm cũng như tiến bán đi bản quyền sở hữu trí thuế, thay vì có thể đăng ký ở các quốc gia thiên đường thuế, bây giờ họ phải quy về nơi mà họ đang tìm cách né tránh mức thuế này.
Mức thuế tối thiểu toàn cầu sẽ được đo lường dựa vào nguồn sinh lời của các doanh nghiệp có được ở nước khác. Những quốc gia vẫn có khả năng đưa ra một ngưỡng thuế doanh nghiệp bất kỳ mà họ thấy hợp lý, tuy nhiên khi các doanh nghiệp thanh toán mức thuế nhỏ hơn ở quốc gia nào đó, chính phủ ở quốc gia nước nhà có khả năng đưa mức thuế lên mức tối thiểu nhằm bỏ qua được giá trị của việc luân chuyển nguồn lợi nhuận.
Ngưỡng thuế chung được G7 thông qua là 15% dự định sẽ thêm vào đó một mức thuế từ khoảng 50 đến 80 tỷ đô cho các chính phủ dựa trên sự tính toán của OECD.
Sự đồng thuận về ngưỡng thuế chung toàn cầu còn có mục tiêu chấm dứt 30 năm cuộc đua chạm đáy ở mức thuế doanh nghiệp, khi mà các quốc gia muốn tăng sức cạnh tranh bằng việc giảm mức thuế để hấp dẫn doanh nghiệp nước ngoài, đó là theo bộ trưởng bộ tài chính Hoa Kỳ, bà Yellen.
Trải qua nhiều năm, OECD đã quản trị những cuộc trao đổi về thuế giữa những nước thành viên về các yêu cầu đánh thuế cho những dịch vụ kỹ thuật số đa quốc gia và giảm thiểu tình trạng trốn thuế, ở đây cũng có nhắc đến mức thuế tối thiểu toàn cầu.
Việc mà G7 đã có được sự thống nhất cho ngưỡng thuế 15% đã là nền tảng cho việc sử dụng ngưỡng thuế chung giữa nhiều nước khác nhau. Khi mà có được sự thống nhất toàn diện, sẽ không dễ dàng để một đất nước nào có thể đưa ra ngưỡng thuế nhỏ hơn nhằm loại bỏ quy ước chung này. Dự định thì OECD cùng những nhóm quốc gia có nền kinh tế phát triển G20 sẽ tiến đến mục tiêu đồng nhất dựa vào mức thuế tối thiểu toàn cầu trong giữa năm nay.
3. Ai đang chống lại mức thuế chung toàn cầu?
Theo dự kiến thì cuộc họp G20 sẽ tiến hành ở Venice trong tháng 7/2021 nhằm thống nhất việc quyết định mà G7 đưa ra có được sự đồng thuận đến từ các nước đang phát triển bậc nhất toàn cầu hay không.
Còn tồn tài nhiều khía cạnh phải bàn luận lại như việc cách thức và mức độ ngưỡng thuế doanh nghiệp này áp dụng với các công ty đa quốc gia.
G7 đã đưa ra sự thống nhất còn để lại các vấn đề trong thuế dịch vụ và kỹ thuật số với những doanh nghiệp về công nghệ lớn ở những hành lang pháp lý riêng biệt. Trong khía cạnh này, Hoa Kỳ là quốc gia đề xuất bỏ đi việc áp dụng mức thuế tối thiểu chung toàn cầu này.
Bất kế kết quả có ra sao, cho dù là một quy ước chung nào được thông qua cũng có sự ảnh hưởng mạnh mẽ đến những nước đánh thuế thấp hay thiên đường thuế, nhất là Ireland, nói mà có nền kinh tế tăng nhanh đến từ nguồn vốn đầu tư nước ngoài hàng tỉ Đô la từ các doanh nghiệp đa quốc gia. Quốc gia này vẫn luôn muốn đi ngược lại với nỗ lực của EU nhằm thống nhất quy tắc thuế các nước thành viên.
4. Thuế tối thiểu toàn cầu tác động đến Việt Nam
Sự thông qua về mức thuế này toàn cầu sẽ tác động đến nước ta theo 3 hướng:
Đầu tiên, quy ước chung mới này có khả năng giảm thiểu sự hấp dẫn những doanh nghiệp nước ngoài vào Việt Nam qua chính sách ưu đãi thuế.
Tuy là mức thuế thu nhập doanh nghiệp của nước ta là 20%, lớn hơn mức thuế tối thiểu được thông qua, tuy nhiên nước ta đang có nhiều chính sách thuế ưu đãi cho những dự án, đối tượng, ví dụ như miễn thuế trong 4 năm, giản nửa mức thuế trong 9 năm, ưu đãi 10% trong vòng 15 năm với các doanh nghiệp công nghệ cao có đủ yêu cầu. Khi áp dụng mức thuế tối thiểu toàn cầu 15% thì những giá trị mà các chính sách thuế này đem lại không còn nữa.
Thứ hai, ở khía cạnh phân bổ thuế cho những nước thị trường, khi xem xét đến việc Việt Nam là quốc gia có thị trường nội địa cao, sự thống nhất mức thuế chung này có thể mang lại giá trị cho Việt Nam, vì nó sẽ cho pháp chúng ta có quyền đánh thuế ở một ngưỡng nào đó cho các doanh nghiệp về công nghệ hay thương mại điện tử có doanh thu cao tại đây.
Thứ ba, ngưỡng thuế này có khả năng tác động đến việc tái cơ cấu những giao dịch thuộc đơn vị thành viên ở những doanh nghiệp đa quốc gia, do những doanh nghiệp này áp dụng thường xuyên cơ chế giá nội bộ nhằm kiểm soát những nghĩa vụ thuế toàn thế giới. Giao dịch trong nội bộ những doanh nghiệp này là khía cạnh mà cơ quan chức năng nước ta vẫn đang quản lý nghiêm ngặt nhằm hạn chế việc lạm dụng thuế.
Lời kết
Và đó là những thông tin về mức thuế tối thiểu toàn cầu mà bạn cần quan tâm. Những sự kiện kinh tế lớn này nhìn chung đều có một mục tiêu đó cải thiện tình hình kinh tế, tài chính của các quốc gia, tuy nhiên sự tác động của nó là đa khía cạnh và chắc chắn sẽ có mặt tích cực lẫn mặt tiêu cực mà loại thuế này đen lại.
