Trong thị trường ngân hàng, để đảm bảo các ngân hàng không bị rơi vào tình trạng nợ xấu và giảm thiểu những mức rủi ro quá lớn thì nhà nước Việt Nam đã đưa ra những chính sách hỗ trợ ngân hàng về điều này. Yếu tố này giúp đo lường tiềm lực tài chính hay sự tối ưu sử dụng vốn của ngân hàng trung ương. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là gì, lợi ích và tỷ lệ này ở nước ta như thế nào.
1. Tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu là gì?
Tỷ lệ này khi được dịch sang từ tiếng Anh là Capital Adequacy Ratio (CAR), còn có một cách gọi khác là hệ số an toàn vốn. Thông số này là cách tính toán mức vốn khả dụng của ngân hàng thể hiện qua tỷ lệ phần trăm mức rủi ro tín dụng từ các ngân hàng.
Tỷ lệ an toàn vốn hay được ghi nhận là tỷ lệ tài sản có tỷ lệ vốn trên mức rủi ro, được dùng nhằm bảo đảm quyền lợi khách hàng và cải thiện tính ổn định cũng như tối ưu được hệ thống tài chính toàn cầu.
Hai hình thức vốn được tính toán là: vốn cấp 1, mức vốn có thể chấp nhận thua lỗ mà ngân hàng không phát bắt buộc dừng giao dịch và vốn cấp 2, có khả năng chịu lỗ ở tình huống quá hạn và vì vậy đưa ra một mức độ nhỏ hơn nhằm bảo đảm an toàn người gửi tiền.
Tỷ lệ được phản ánh dưới hình thức phần trăm, nhìn chung thì tỷ lệ phần trăm càng lớn sự an toàn càng bảo đảm. Một tỷ lệ ở mức nhỏ thể hiện rằng ngân hàng không đủ nguồn lực cho các vấn đề về tài sản của họ và từ đây có khả năng phá sản khi một cuộc khủng hoảng nào đó xảy ra, hay nền kinh tế đến giai đoạn suy thoái.
Cách tính toán tỷ lệ này thể hiện qua công thức sau:
CAR = [(Vốn cấp 1 + Vốn cấp 2) / (Tài sản đã điều chỉnh rủi ro)] * 100%
2. Các yếu tố tác động đến tỷ lệ an toàn vốn ở NHTM
2.1 Hệ vốn của chủ sở hữu trên tài sản
Yếu tố này có sự ảnh hưởng lớn đến thông số CAR. Hệ số vốn có sự liên kết tương quan với chỉ số an toàn vốn. Nếu hệ số này cao lên thì CAR cũng sẽ cao lên và trái lại khi nó giảm xuống thì CAR cũng giảm xuống.
2.2 Hệ số ROA – khả năng sinh lời của tài sản
Tùy theo mức độ phát triển của nền kinh tế mạnh mẽ đến đâu mà sẽ có sự tác động đến hệ số ROA. Ví dụ như mức độ sinh lợi nhuận của tài sản được ghi nhận lớn hơn, những mức phí dự trù có tính chất rủi ro từ ngân hàng nhỏ lại, làm cho dẫn đến những giao dịch tín dụng của ngân hàng diễn ra nhiều rủi ro ngầm hơn. Ngoài ra còn có thể làm tệ hơn chất lượng tài sản, gia tăng mức nợ xấu, tín dụng có khả năng tăng trưởng nóng.
2.3 Quy mô của ngân hàng
Khi những ngân hàng thương mại cổ phần có quy mô càng cao thì chỉ số CAR càng thấp xuống.
2.4 Tỷ lệ tiền cho vay với tổng tài sản
Nếu hiện trạng của dòng tài chính cần để khách hàng vay tăng lên, ngân hàng không đủ tiềm lực để cho mượn nợ sẽ cần tận dụng mức vốn dự trữ để đáp ứng nhu cầu từ người vay tiền.
2.5 Tỷ lệ tiền gửi so với tổng tài sản
Ngân hàng thương mại hấp dẫn nhiều người gửi tiền vào hơn thì ngân hàng sẽ có thông số tỷ lệ an toàn vốn thấp. Nói một cách dễ hiệu đó là nếu như mà tỷ lệ toàn bộ tài sản cao lên thì tỷ lên an toàn vốn thấp xuống.
3. Lợi ích của tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu
Tỷ lệ này thông thường được áp dụng nhằm bảo được được các giá trị của khách hàng gửi tiền khỏi những vấn đề có khả năng diễn ra của ngân hàng. Khi đó tính an toàn được nâng cao, ngân hàng trở nên ổn định và hệ thống tài chính toàn thế giới cũng vậy.
Ngoài ra thì tỷ lệ vốn này còn có khả năng đo lường được việc chi trả những khoản vay có thời hạn hay không thời hạn từ ngân hàng cùng các tình huống rủi ro tín dụng hay rủi ro trong quá trình hoạt động mà các ngân hàng có khả năng đối mặt.
Tỷ lệ vốn an toàn nhỏ nhất giúp cũng cố thêm mức độ tín nhiệm của ngân hàng nhằm hấp dẫn nhiều người dùng các dịch vụ ngân hàng như tín dụng, tiền gửi, thẻ ngân hàng,…
Từng ngân hàng có mức tỷ lệ an toàn này nhằm hình thình lớp bảo vệ các ngân hàng khỏi các cú sốc tài chính. Hiểu theo nghĩa khác thì qua đây ngân hàng có thể bảo đảm cho khách hàng gửi tiền lẫn chính họ.
4. Tỷ lệ an toàn vốn nhỏ nhất trên thế giới
Ngày nay, trên thế giới thì các quốc gia đều sử dụng quy chuẩn về tỷ lệ an toàn vốn dựa vào Basel. Basel có nghĩa vụ là một ủy ban đảm nhiệm việc giám sát những ngân hàng, chịu một trách nhiệm lớn lao với các ngân hàng thanh toán quốc tế. Là nền tảng tính toán được sử dụng tại đa số những ngân hàng các quốc gia toàn cầu.
Ngày nay dựa vào quy chuẩn của Basel thì tỷ lệ an toàn vốn nhỏ nhất được sử dụng là 8%, bên cạnh đó nhằm chắc chắn cho CAR qua các ngân hàng cần bảo đảm được toàn bộ mức vốn bổ sung nhỏ hơn 100% toàn bộ vốn. Những ngân hàng ở các quốc gia phải xác định hướng đi cụ thể, quản trị và giữ cho tỷ lệ an toàn vốn này ổn định.
5. Tỷ lệ an toàn vốn nhỏ nhất tại Việt Nam
Khi mà nền kinh tế toàn cầu đang diễn ra cuộc khủng hoảng do sự suy thoái trong thời gian dài, các ngân hàng toàn cầu đối mặt với nguy cơ phá sản và suy sụp thì một số ngân hàng đã đi theo sử dụng quy chuẩn Basel, mang tính rủi ro và tỷ lệ an toàn vốn ở ngưỡng có khả năng luân chuyển cho ngân hàng.
Năm 1999, tỷ lệ an toàn vốn bắt đầu được sử dụng ở Việt nam dựa vào sự thống nhất của hội đồng pháp lý có thẩm quyền. Sự thống nhất này sẽ gia tăng tính ổn định ở các ngân hàng, đảm bảo sự an toàn trước những vấn đề về tín dụng, theo quy định thì mức tỷ lệ an toàn ít nhất là 8%.
6. Tại sao tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu lại quan trọng?
Nguyên nhân mà tỷ lệ an toàn vốn ít nhất này có vai trò quan trọng nhằm chắc chắn được những ngân hàng có đủ nguồn lực nhằm tiếp nhập một mức lỗ phù hợp trước thời điểm họ vỡ nợ và vì vậy dẫn đến người gửi bị mất tiền. Tỷ lệ an toàn tốn này bảo đảm được sự hiệu quả tối ưu và duy trì tính ổn định của hệ thống tài chính từ các nước thông qua giảm thiểu khả năng ngân hàng không còn có thể chi trả.
Trong khi sự quay vòng vốn diễn ra, tiền nằm ở phía bên gửi tiền nhận sự ưu tiên nhiều hơn mức vốn ngân hàng. Do đó mà bên gửi tiền chỉ có khả năng mất đi mức tiết kiệm của họ nếu ngân hàng chịu một khoản lỗ cao hơn mức vốn chủ sở hữu. Vì vậy, tỷ lệ này càng lớn thì số tiền mà người ta gửi vào đây sẽ càng được đảm bảo.
Lời kết
Và đó là những thông tin về tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu mà bạn cần quan tâm. Đây là một hệ số kinh tế có giá trị do nó thể hiện được sự gắn kết giữa vốn chủ sở hữu và tài sản mang tính rủi ro từ các ngân hàng thương mại. Từ đây có thể vạch ra những chính sách cải tiến hay quản trị vốn vay cho các ngân hàng thương mại ngày nay.
