IPO là một trong những giai đoạn khá quan trọng đối với một doanh nghiệp, đánh dấu sự trưởng thành của doanh nghiệp thông qua việc cho phép doanh nghiệp được phát hành cổ phiếu và niêm yết trên sàn giao dịch. Nhà đầu tư cũng có thể tận dụng IPO để mua được cổ phiếu giá rẻ. Vậy cụ thể, IPO là gì và quá trình nó được thiết lập ra sao?
1. IPO là gì?
IPO là hoạt động phát hành cổ phiếu lần đầu đến với công chúng của các doanh nghiệp đủ điều kiện niêm yết cổ phiếu trên sàn. Cổ phiếu của các công ty trước khi IPO thường chỉ thuộc sở hữu của một nhóm nhỏ những người trong công ty và các nhà đầu tư ban đầu.
Thị trường vốn đại diện cho “Thị trường sơ cấp” và “Thị trường thứ cấp. Thị trường vốn có hai phân đoạn phụ thuộc lẫn nhau và không thể tách rời, các tổ chức phát hành mới (thị trường sơ cấp) và thị trường chứng khoán (thứ cấp). Thị trường sơ cấp được các tổ chức phát hành sử dụng để huy động vốn mới từ các nhà đầu tư bằng cách chào bán lần đầu ra công chúng hoặc phát hành quyền hoặc chào bán vốn cổ phần hoặc nợ. Thị trường thứ cấp hoạt động thúc đẩy sự tăng trưởng của thị trường sơ cấp và hình thành vốn, vì các nhà đầu tư trên thị trường sơ cấp được đảm bảo về một thị trường liên tục, nơi họ có quyền lựa chọn thanh lý các khoản đầu tư của mình.
Một công ty có thể huy động vốn trên thị trường sơ cấp bằng cách chào bán lần đầu ra công chúng, phát hành quyền hoặc phát hành riêng lẻ. Chào bán lần đầu ra công chúng (IPO) là việc bán chứng khoán ra công chúng trên thị trường sơ cấp. Đây là nguồn vốn lớn nhất có thời gian đáo hạn dài hoặc vô thời hạn cho công ty.
IPO là một bước quan trọng trong sự phát triển của một doanh nghiệp. Nó cung cấp cho một công ty khả năng tiếp cận các nguồn vốn thông qua thị trường vốn đại chúng. IPO cũng làm tăng đáng kể uy tín và sự công khai mà một doanh nghiệp nhận được. Trong nhiều trường hợp, IPO là cách duy nhất để tài trợ cho sự phát triển và mở rộng nhanh chóng. Về khía cạnh kinh tế, khi một số lượng lớn các đợt IPO được phát hành là dấu hiệu của một nền kinh tế và thị trường chứng khoán đang phát triển lành mạnh.
Khi công ty thực hiện IPO lần đầu ra công chúng, mối quan hệ trực tiếp giữa công ty và các nhà đầu tư, và dòng tiền chảy vào Công ty dưới dạng “Vốn cổ phần” của nó. Do đó, cổ đông trở thành chủ sở hữu của Công ty thông qua việc tham gia vào IPO của Công ty và có quyền sở hữu đối với công ty. Đây là nguồn vốn lớn nhất của một công ty, cho phép công ty tạo ra “Tài sản cố định” sẽ được sử dụng trong quá trình kinh doanh. Các cổ đông của Công ty được tự do thoát khỏi khoản đầu tư của họ thông qua thị trường thứ cấp.
2. Tại sao doanh nghiệp thực hiện IPO?
Đối với nhiều công ty, IPO là một cơ hội để huy động nguồn tiền mới đáng kể để phát triển doanh nghiệp. IPO cũng làm cho cổ phiếu có tính thanh khoản cao hơn, có nghĩa là các cổ đông ban đầu, như người sáng lập và nhà đầu tư ban đầu, dễ dàng biến cổ phiếu của họ thành tiền mặt hơn. Cuối cùng, các yêu cầu nghiêm ngặt về báo cáo tài chính đi kèm với việc niêm yết công khai tại IPO có thể khuyến khích các phương thức quản lý chặt chẽ hơn có thể mang lại lợi ích cho các cổ đông.
3. IPO hoạt động như thế nào?
Bất kỳ công ty tư nhân nào cũng có thể ra công chúng thông qua IPO. Các công ty hoàn thành IPO thường là các công ty phát triển nhanh trong ngành công nghệ cao hoặc một lĩnh vực tăng trưởng cao khác. Tại Việt Nam, để đạt được điều kiện niêm yết cổ phiếu và phát hành IPO, doanh nghiệp cần phải có 5 năm liên tục có hoạt động kinh doanh khả quan và không có lỗ lũy kế.
Khi một công ty sẵn sàng niêm yết cổ phiếu thông qua IPO, nó sẽ thuê một ngân hàng đầu tư (hoặc một số ngân hàng) để bảo lãnh cho việc IPO. Nói chung, một công ty niêm yết trên sàn chứng khoán sau khi có thành tích tăng trưởng đã được chứng minh và các kết quả thuận lợi khác hấp dẫn các nhà đầu tư. Các ngân hàng thực hiện IPO bằng cách cam kết bỏ tiền ra để mua cổ phiếu được chào bán trước khi chúng được niêm yết trên bất kỳ sàn giao dịch công khai nào.
Một vai trò khác của người bảo lãnh là thực hiện trách nhiệm giải trình đối với công ty để xác minh thông tin tài chính và phân tích triển vọng của công ty. Với sự giúp đỡ của bên bảo lãnh phát hành, công ty nộp một tuyên bố đăng ký IPO với UBCK, bao gồm cả bản cáo bạch của mình. Mục đích của việc nộp đơn là cung cấp thông tin chi tiết về tình hình tài chính, mô hình kinh doanh và cơ hội phát triển của công ty để đủ điều kiện IPO.
Công ty thường gặp gỡ các nhà đầu tư tổ chức như quỹ hưu trí, quỹ đầu tư và quỹ để đảm bảo IPO có người mua. Sau khi một khối cổ phiếu ban đầu được bán, công ty và những người bảo lãnh phát hành đặt giá công khai ban đầu và ngày để cổ phiếu bắt đầu giao dịch trên sàn giao dịch công khai. Vào ngày IPO, cổ phiếu của công ty sẽ có sẵn cho công chúng và sau đó cổ phiếu được giao dịch giữa các nhà đầu tư trên thị trường mở.
Đầu tư vào bất kỳ cổ phiếu nào đều có rủi ro giá cổ phiếu tăng hoặc giảm, và điều đó đặc biệt đúng vào Ngày niêm yết IPO. Cổ phiếu bắt đầu giao dịch trên thị trường công khai, ban đầu ở mức giá IPO cuối cùng, sau đó tự do dựa trên nhu cầu của các nhà đầu tư.
4. Rủi ro khi mua cổ phiếu IPO:
Có rủi ro khi giao dịch tất cả các cổ phiếu, đặc biệt là cổ phiếu của các công ty mới niêm yết.
Thường có sự chú ý của giới truyền thông xung quanh IPO và các tuyên bố của ban lãnh đạo công ty hoặc người bảo lãnh ngân hàng có thể quá lạc quan hoặc bi quan trong những ngày đầu giao dịch. Sự chú ý tăng cao trong IPO có thể làm tăng sự biến động, có nghĩa là giá cổ phiếu có thể tăng hoặc giảm một lượng đáng kể trong một ngày.
Các ngân hàng đầu tư có thể bảo vệ giá cổ phiếu. Trong những ngày sau IPO, các ngân hàng bảo lãnh phát hành được phép bảo vệ giá cổ phiếu không giảm quá nhiều. Họ thậm chí có thể mua cổ phiếu của công ty mới niêm yết. Một khi hỗ trợ này kết thúc, giá cổ phiếu có khả năng giảm xuống dưới giá chào bán. Tìm kiếm loại hỗ trợ giá này trong thủ tục đăng ký IPO của một công ty.
Cổ phiếu IPO được coi là đầu cơ. Do đó, các nhà đầu tư cần đọc thật kỹ bản cáo bạch. Thường được phát hành ra công chúng một vài tuần trước khi IPO, bản cáo bạch là thủ tục giấy tờ do công ty IPO nộp hồ sơ. Hồ sơ IPO này được thiết kế để cung cấp cho các nhà đầu tư thông tin có thể giúp họ quyết định liệu việc chào bán có phải là một khoản đầu tư tốt hay không, chẳng hạn như các điều khoản của cổ phiếu, tiết lộ về tình trạng tài chính của công ty, những rủi ro mà công ty phải đối mặt và các chi tiết liên quan đến mô hình kinh doanh của họ.
Lời kết:
Nhìn chung, việc phát hành IPO là một trong những sự kiện quan trọng đánh dấu sự trưởng thành của doanh nghiệp. Tại Việt Nam, điều kiện để thực hiện IPO cũng “gắt” hơn so với thị trường quốc tế nên rủi ro cũng giảm bớt. Tuy nhiên, việc tìm hiểu về doanh nghiệp và xác thực thông tin luôn là điều quan trọng trước khi chúng ta đầu tư vào bất kỳ IPO nào.
