Đầu tư trái phiếu tại thời điểm này đang là một lựa chọn rất phổ biến khi mà kinh tế thế giới đang rơi vào tình trạng khó khăn. Thế nhưng tại Việt Nam không phải ai cũng đều biết tới loại tài sản này mặc dù đã xuất hiện rất lâu. Vậy trái phiếu là gì? Có những loại hình đầu tư nào khi tham gia? Và những rủi ro mà NĐT phải đối mắt khi đầu tư trái phiếu, tất cả những nội dung này sẽ được mình giải đáp trong nội dung dưới đây.
1. Trái phiếu là gì?
Trái phiếu(TP) là một trong những hình thức huy động vốn từ những tổ chức phát hành nhằm mục đích đi vay từ thị trường với một mức lãi nhất cố định cần phải trả cho nhà đầu tư trong một khoản thời gian. Những tổ chức phát hành trái phiếu cần phải thanh toán khi đến hạn.
2. Trái phiếu có những đặc điểm như thế nào?
Thu nhập hay lợi nhuận chính từ trái phiếu chính là lãi suất hay tiền lãi. Khoản thu này sẽ không bị phụ thuộc vào tình hình kinh doanh của tổ chức phát hành như hình thức đầu tư cổ phiếu. Bởi loại tài sản này được xem là một loại chứng khoán nợ của tổ chức đi vay vốn từ nhà đầu tư. Chính vì thế dù trong trường hợp các đơn vị phát hành vị phá sản hoặc giải thể thì cần phải có nghĩa vụ thanh toán trước cho những ai sở hữu trái phiếu sau đó phần còn lại mới thanh toán cho cổ đông trong tổ chức.
Những NĐT thực hiện mua trái phiếu sẽ không phải chịu những trách nhiệm về tình hình hoạt động cũng như vay vốn của công ty ngược lại như những cá nhân đầu tư cổ phiếu được xem là một cổ đông chính vì thế họ sẽ phải chịu trách nhiệm dựa trên số vốn họ đóng góp trong quá trình mua cổ phiếu.
3. Những loại hình trái phiếu phổ biến hiện nay
Trên thị trường chứng khoán hiện nay, trái phiếu được chia thành nhiều loại dựa vào đặc điểm của chúng, phổ biến nhất vẫn là phân chia dựa vào chủ thể phát hành, gồm có:
TP ngân hàng bao gồm những đơn vị, tổ chức như ngân hàng, cơ quan tài chính huy động vốn hoạt động bằng cách phát hành trái phiếu.
TP chính phủ được phát hành với mục đích huy động vốn cho nhu cầu chi tiêu. Bên cạnh đó còn đáp ứng mục đích huy động nguồn tiền nhàn rỗi nhằm phục vụ cho mục đích phát triển xã hội và nền kinh tế, phát triển hạ tầng… đây được xem là loại tài sản đầu tư ít rủi ro và uy tín nhất hiện nay.
TP doanh nghiệp là loại tài sản được các tổ chức phát hành nhằm để mở rộng thêm nguồn vốn cho quá trình hoạt động cho doanh nghiệp. Bên trong nhóm tài sản này còn được phân chia thành nhiều loại khác nhau.
Ngoài những hình thức phân loại trên, chúng ta còn có rất nhiều những cách phân loại khác như:
Dựa trên lợi nhuận chúng ta sẽ có trái phiếu dựa vào lãi suất thả nổi, lãi suất cố định, lãi suất bằng không.
Dựa theo hình thức chúng ta sẽ có trái phiếu vô danh và ghi danh.
Dựa vào tính chất sẽ có trái phiếu có thể chuyển đổi, mua lại, và TP có quyền mua cổ phiếu.
Dựa vào vào mức độ đảm bảo thì có hai loại TP không đảm bảo và TP đảm bảo.
4. Đầu tư trái phiếu có tồn tại rủi ro hay không?
Hình thức đầu tư này có thể được hiểu một cách đơn giản hơn đó là cho những tổ chức đi vay bằng cách thực hiện mua trái phiếu mà họ phát hành. Theo đó những chủ thể phát hành có nghĩa vụ thực hiện chi trả tiền nợ bao gồm gốc và lãi cho nhà đầu tư.
4.1 Rủi ro lãi suất
Trong trường hợp thị trường có lãi suất chung giảm, lúc này nhà đầu tư sẽ tận dụng những hội để khóa lãi suất ở một mức tốt nhất. Lúc này tiền lãi mà họ thu được sẽ là sự chênh lệch nhờ lãi suất cao hơn thị trường lúc này. Chính điều này sẽ giúp cho nhu cầu của họ gia tăng hơn rất nhiều.
Ở chiều ngược lại, khi mức lãi chung của thị trường tăng cao, những người tham gia trái phiếu sẽ có sự từ bỏ loại tài sản này để nắm bắt những cơ hội tốt hơn khiến giá của TP giảm.
4.2 Rủi ro khi tái đầu tư
Tái đầu tư là hình thức mà người sở hữu TP đã nhận được tiền nhưng không có bất kỳ cơ hội nào để thực hiện đầu tư lại với một mức lãi tương đương. Đây được xem là một trong những hình thức xuất hiện rất phổ biến tại nước ta và nó tạo ra một tác động tới lợi nhuận của người tham gia. Với khả năng có thể thu hồi của trái phiếu nó cho phép những tổ chức có thể đứng ra mua lại những loại TP trước thời điểm đáo hạn. Điều này giúp cho những người sở hữu TP có thể nhận được giá trị cao hơn.
Thế nhưng nó cũng có tồn tại mặt trái đó là khả năng thu hồi giúp NĐT nhận được giá trị lớn hơn những để đầu tư ở mức lại như vậy dường như là không có cơ hội. Xét về mặt lâu dài thì loại rủi ro này sẽ có ảnh hưởng xấu tới lợi nhuận. Vì thế mà khi tham gia vào hình thức đầu tư trái phiếu, nên lựa chọn những TP không có tính chất thu hồi để sở hữu được mức lãi tối đa và làm giảm thiểu rủi ro này.
4.3 Rủi ro lạm phát
Trong một vài năm qua, yếu tố lạm phát tại thị trường trong nước ngày càng rõ rệt hơn và gia tăng liên tục nhất là ở thời điểm hiện nay. Lạm phát sẽ tác động tới sự gia tăng lãi suất từ đó kéo sức mua TP xuống và làm giảm khả năng thu về lợi nhuận.
Khi là lạm phát kéo theo chi phí sinh hoạt tăng cao hơn so với mức lợi nhuận là lãi suất của TP có được. Lúc này sức mua của NĐT sẽ bị kéo xuống thấp và có thể tạo ra mức lãi âm. Để cho bạn dễ hình dùng hơn giả sử một TP với mức lãi suất là 3%, tuy nhiên khi mà lạm phát lúc này giả sử là 5% thì lãi suất ghi nhận được của NĐT sẽ là -2%.
4.4 Rủi ro tín dụng
Trái phiếu chính chủ được xem là một loại hình đầu tư có mức độ rủi ro thấp và an toàn nhất. Bởi vì chính phủ có khả năng phát hành tiền, thu thuế để thực hiện thanh toán cho NĐT khi đến hạn. Thế nhưng nếu mua TP của các doanh nghiệp thì sẽ không có sự đảm bảo như vậy bởi các doanh nghiệp có mức lãi suất cao hơn và cần phải thanh toán lãi cho NĐT nói chung.
4.5 Rủi ro thanh khoản
Thanh khoản thể hiện tốc độ, khả năng chuyển đổi từ tài sản thành tiền. Và trong một vài tình huống NĐT không thể giao dịch TP trong một số trường hợp như thị trường đó quá nhỏ với một số người mua.
Trong một đợt phát hành TP với lãi suất thấp có thể tạo ra một sự biến động trên thị trường về giá và có thể ảnh hưởng tới lợi nhuận tổng khi bán của người mua trái phiếu. Cũng có sự tương tự với cổ phiếu khi được mua bán trong một thị trường ít người tham gia, lúc này bạn có thể sẽ phải bán TP với một mức giá thấp hơn.
4.6 Rủi ro xếp hạng
Một tổ chức, doanh nghiệp bị xếp hạng tín dụng thấp hoặc không còn khả năng thanh toán hay gặp vấn đề trong quá trình trả nợ. Lúc này các tổ chức cho vay vốn, ngân hàng có thể áp dụng mức lãi suất cao hơn cho những khoản vay trong tương lai của doanh nghiệp. Điều này cũng có thể ảnh hưởng ít nhiều tới khả năng thanh toán các khoản nợ với người mua trái phiếu và gây ra tổn thất.
