Ở nền kinh tế học vĩ mô, nơi mà người ta luôn phân tích về nền kinh té giữa các quốc gia, các chỉ số phản ánh tình hình sức khỏe trong một nước thì có khá nhiều khái niệm mà có cái được biết đến rộng rãi, có cái vẫn còn là dấu chấm hỏi. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về chỉ số GNP mà có thể bạn đang đọc nhầm thành GDP, là gì cũng như cách tính và ý nghĩa của chỉ số này ở nền kinh tế vĩ mô.
1. GNP là gì?
GNP là viết ngắn gọn của cụm từ Gross National Product tức là tổng sản phẩm quẩn dân hoặc tổng sản phẩm trong nước, đây là chỉ số để tính toán tất cả giá trị trên thị trường với những loại hàng hóa hay dịch vụ được sản xuất cuối cùng ở 1 khoảng thời gian nhất định trong nước.
Để nói một cách dễ hiểu hơn thì GNP là tất cả giá trị tính thông qua tiền với những hàng hóa, dịch vụ cuối cùng mà người dân trong một quốc gia đã tạo ra xét ở một khoảng thời gian nào đó, đa phần là 1 năm.
Tình huống cụ thể: trong một xưởng sản xuất xe hơi, chủ của nơi này là người Nhật bản bỏ tiền đầu tư ở Việt Nam thì nguồn sinh lời sau thế thông qua xưởng này sẽ được ghi nhận một phần là GNP của Nhật do nguồn tiền được dùng trong xưởng cho máy móc, thiết bị, nhân công,… là của người Nhật Bản. Bên cạnh đó, số tiền thù lao của công nhân người Nhật làm việc ở xưởng này cũng ghi nhận là một phần GNP nước Nhật.
Điều đó thể hiện rằng những hàng hóa do người dân trong một nước làm ra, cho dù là tại quốc gia đó hay tại nước ngoài thì đều tính cho nước đó. Vì vậy, GNP được xem là tổng sản phẩm quốc dân bởi người dân trong nước đó tạo ra kể cả nội địa hay nước ngoài.
2. Bản chất của GNP
GNP có những bản chất được thể hiện qua các yếu tố dưới đây:
GNP tính khá nhiều hạng mục hàng hóa thành một loại chỉ tiêu về trị giá trong hoạt động kinh tế. GNP sẽ dùng giả cả trên thị trường nhằm thi hành việc này, do giá cả thị trường thể hiện được giá trị của sản phẩm.
GNP thể hiện tất cả những loại hàng hóa được tạo ra ở nền kinh tế và được giao dịch một cách đúng pháp luật trên thị trường. Nhưng thực tiễn cho thấy vẫn có nhiều hàng hóa mà GNP không ghi nhận được ví dụ như các hoạt động giao thương ở nền kinh tế ngầm.
GNP gồm tổng các loại sản phẩm hữu hình như thực phẩm, xe cộ, nội thất,… và những mảng dịch vụ như khám bệnh, du lịch,…
GNP chỉ tính những giá trị của các món sản phẩm và dịch vụ cuối, không ghi nhận những món hàng hóa ở giữa quá trình. Tuy nhiên nếu như sản phẩm ở giữa này được đưa vào quy trình tạo ra hàng hóa và hàng hóa này không được mang ra ngoài thị trường mà để tồn kho cho các hoạt động sắp tới thì khi đó món hàng ở giữa này sẽ được tính là món hàng cuối và vẫn ghi nhận trong GNP. GNP có tất cả những sản phẩm hay dịch vụ được tạo ra ở thời gian hiện tại, không tính những giao thương hàng hóa đã được tạo ra ở quá khứ.
hầu hết những khía cạnh sản xuất trong một nước cho dù có bước vào quy trình sản xuất kinh doanh tại nơi nào ở toàn cầu thì đều cho ra kết quả cuối là ghi nhận cho GNP của nước đó.
Chỉ số này thể hiện trị giá sản xuất đã tạo ra ở một khoảng thời gian chi tiết, thông thường sẽ tính theo năm hay một quý. GNP thể hiện khối lượng doanh thu hay khoản đẫ chi trong thời gian này.
3. Các loại GNP
GNP danh nghĩa
Là chỉ số nhằm tính toán được tất cả lượng sản phẩm đang được tạo ra trong khoảng thời gian, dựa trên giá hiện hành, nghĩa là mức giá trong cùng khoảng thời gian đó. Chỉ số này hay được sử dụng khi muốn phân tích kỹ về mối quan hệ tài chính.
GNP thực tế
Là chỉ số tính toán được tất cả những món sản phẩm được tạo ra tỏng khoảng thời gian, dựa vào mức giá cố định trong một thời gian được lấy làm mốc. Chỉ số này được sử dụng nếu cần nghiên cứu về tốc độ nền kinh tế đang tăng trưởng.
Sự kết nối giữa hai loại này đó là chỉ số giá cả hay còn có tên gọi khác là chỉ số lạm phát (D) tính dựa trên GNP. Theo đó, D sẽ được xác định qua công thức D = GNPn / GNPr x 100 hoặc GNPr = GNPn/D
4. Cách tính GNP
Chỉ số này của mỗi quốc gia sẽ có cách tính như sau:
Cách 1: tìm GNP dựa vào tổng sản phẩm quốc nội GDP theo công thức bên dưới.
GNP = GDP + thu nhập ròng từ nước khác
Trong đó:
Thu nhập ròng từ nước khác = Thu nhập thông qua xuất khẩu – Thu nhập thông qua nhập khẩu
Dựa vào cách tính này thì GNP sẽ được xác định từ việc xác định mức chênh lệch về nguông thu gửi ra nước ngoài và gửi về nươc mình.
Công thức 2: GNP của một nước xét trong khoảng thời gian 1 năm được tính qua công thức sau
GNP = (X – M) + NR + C + I + G
Trong đó:
X: Thể hiện về chỉ số kim ngạch xuất khẩu ròng các sản phảm cùng với dịch vụ.
M: Thể hiện về chỉ số kim ngạch nhập khẩu ròng các sản phảm cùng với dịch vụ.
NR: Nguồn thu ròng từ những hoạt động ở nước khác.
C: Thể mức chi tiêu của cá nhân
I: Tổng lượng đầu tư tính theo cá nhân trong nước.
G: Thể hiện mức phí tiêu dùng chính phủ.
Ví dụ: khi đem bán một chiếc xe hơi cho khách hàng thì chiếc xe hơi này được coi là món hàng cuối cùng, còn các thiết bị của xe ví dụ như bình điện, bánh xe, nội thất, điện,… mà bên nhà sản xuất bán lại cho các xưởng chế xuất xe được xem là hàng hóa ở giữa. Khi mà bánh xe này được bán qua cho người tiêu dùng thì có thể được ghi nhận là hàng hóa cuối cùng và ghi nhận vào GNP.
5. Ý nghĩa của GNP trong nền kinh tế vĩ mô
Xét ở nền kinh tế vĩ mô trong một nước thì chỉ số GNP mang một vai trò quan trọng chi tiết như sau:
GNP thể hiện rằng mức độ thu nhập và cuộc sống người nhân trong một nước. Theo đó, khi tiens hành phân tích chỉ số này dựa vào mức giá cố định, những nhà kinh tế sẽ nhìn ra được thực trạng về mức thu nhập hay sự cải thiện cuộc sống nhân dân trong quốc gia xét ở một chu kỳ cụ thể nào đó.
GNP là cách để đo lường hay phân tích sự vững mạnh của nền kinh tế một quốc gia. Chỉ số này được xem là tất cả giá trị quy ra tiền của những hàng hóa hay dịch vụ cuối mà quốc gia đó tạo ra ở một chu kỳ cụ thể. Hãy hiểu theo nghĩa khác thì GNP là cách để xem xét nền kinh tế một nước có sức khỏe như thế nào.
Khi mà GNP có tốc độ tăng nhỏ sự gia tăng dân số, mức thu nhập trung bình trên mỗi người sẽ sụt giảm. Vì vậy khi đánh giá hay so sánh về cuộc sống, người ta hay dùng chỉ số về thu nhập bình quân mỗi người. Chỉ số này được thể hiện thông qua lấy GNP dựa vào mức phí nhân tố trừ đi quỹ khấu hao 9D), rồi đem chia cho dân số.
Lời kết
Và đó là những thông tin về chỉ số GNP mà bạn cần quan tâm. Một quốc gia để đánh giá tình hình hoạt động, sự phát triển của họ thì có khá nhiều cách và một trong số đó là thông qua những chỉ số. GDP thì có lẽ đã quá quen thuộc rồi còn GNP thì lại ít được nhắc tới hơn, nhưng chỉ số này cũng khá quan trọng và bạn nên tìm hiểu.
