Khi bạn là người có nhu cầu vay tiền hoặc có sử dụng đến các dịch vụ tín dụng của ngân hàng thì chắc hẳn bạn phải quen thuộc với lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực. Đây dường như là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến số tiền của bạn sau này. Bài viết sau đây sẽ giúp bạn tìm hiểu lãi suất này là gì, phân biệt với lãi suất thực khác nhau như thế nào cũng như mối liên quan giữa hai loại lãi suất là gì.
1. Lãi Suất Danh Nghĩa Là Gì?
Lãi suất danh nghĩa được định nghĩa là sự tăng giá trị của tiền sau một cột mốc thời gian nhất định, thông thường được sử dụng cho 1 năm. Mặc dù vậy, sự thể hiện này chưa bao gồm sự biến đổi trong sức mua của số tiền đó.
Lãi suất này chính là mức lãi suất mà khi bạn vay vốn hoặc gửi tiết kiệm sẽ được áp dụng để tính số tiền sau này. Lấy một ví dụ cụ thể, khi bạn có nhu cầu vay tiền và trả góp mỗi tháng, lãi suất bạn phải trả là 10%/năm, thì con số 10% này chính là mức lãi suất đó của số tiền bạn vay.
2. Cách tính lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực
2.1 Cách Tính Lãi Suất Thực:
Công thức tính lãi suất thực là lấy mức danh nghĩa bỏ đi tỷ lệ lạm phát. Các nhà đầu tư luôn có những mức kỳ vọng về tỷ lệ lạm phát khác nhau. Lấy một ví dụ khi họ đầu tư, mang về con số là 5% lợi nhuận trong vòng 4 năm, tuy nhiên tính được lạm phát mất 2% thì 3% là số lãi thực họ nhận được sau 4 năm.
Hình dưới đây là cách tính cho lãi suất thực
Trong đó:
Mức danh nghĩa là i
lãi suất thực là r
Tỷ lệ lạm phát được kỳ vọng là E(I)
Từ hình công thức trên, có thể thấy 1 cộng tỷ lệ lạm phát sẽ bị chia bởi 1 cộng lợi suất danh nghĩa, sau đó sẽ phải trừ kết quả đó cho 1 để tính được lãi suất thực.Sau khi đã trừ đi tỷ lệ lạm phát từ mức lãi suất này, sự tối ưu của công thức trên sẽ cao hơn.
2.2 Cách Tính Lãi Suất Danh Nghĩa
Lấy ví dụ như bạn có nhu cầu vay vốn ngân hàng 40 triệu với ngưỡng lãi suất là 6% thì lúc này 6% là lợi suất danh nghĩa. Nói nôm na thì mức lãi suất này là mức lãi mà các tổ chức tín dụng quy định và ghi rõ trong hợp đồng.
Cách tính tỷ lệ lạm phát
Người ta sẽ tính tỷ lệ lạm phát dựa theo công thức bên dưới:
Ví dụ cụ thể về cách tính:
Lấy ví dụ khi bạn mượn nợ ngân hàng với ngưỡng lãi suất là 7%, tuy nhiên bạn muốn tính theo lãi suất thực. Để tính được mức lãi suất này, bạn cần lấy CPI của 2021( ví dụ là 239,207) trừ chỉ số CPI của năm 2020 (ví dụ là 236,648), ta được con số này là 2,559. Sau đó, bạn dùng số 2,559 chia co CPI năm 2020, bạn sẽ được kết quả 0,001, nhân số này với 100 bạn sẽ tính được 1%, vậy thì khi lãi suất của bạn là 7%, lạm phát tính được là 1% thì lãi suất thực là 6%.
3. Lãi suất danh nghĩa và lãi suất thực khác nhau thế nào?
3.1 Phân biệt dựa vào khái niệm
Như đã nói ở trên, lãi suất danh nghĩa có khái niệm rằng thể hiện một cách rõ ràng tỷ lệ tượng trưng cho sự gia tăng của số tiền sau một mốc thời gian cụ thể nhưng chưa bao gồm sự biến đổi trong sức mua của số tiền ở khoảng thời gian đó. Mức lãi suất này là con số thể hiện số tiền lãi khách hàng nhận được khi gửi tiền tiết kiệm hoặc thể hiện mức lãi mà họ phải trả trong trường hợp đi vay vốn.
Trong khi đó, lãi suất thực là mức lãi tương ứng với số mà khách hàng thật sự nhận được từ số tiền họ gửi tiết kiệm ngân hàng hay là trả nợ cho khoản vay sau khi tỷ lệ lạm phát trên thị trường đã được tính vào ( dựa theo sự gia tăng của giá cả hàng hóa).
Từ đó có thể thấy được rằng lợi suất danh nghĩa không tính đến sự ảnh hưởng của tỷ lệ lạm phát còn lãi suất thực thì có trừ đi sự ảnh hưởng mà lạm phát mang lại cho giá trị của đồng tiền. Do đó, về bản chất mức lãi suất này và lãi suất thực có sự khác biệt khi có tính đến sự ảnh hưởng của lạm phát hay không?
3.2 Phân biệt dựa vào đặc điểm
Khi dựa trên đặc điểm thì lãi suất danh nghĩa là tỷ lệ mà người sử dụng phải trả hay nhận về được, mức lãi suất này mang tính tham khảo hơn là yếu tố tính toán về việc nhận về mức lãi suất không có tính đến tỷ lệ lạm phát.
Còn về lãi suất thực, tỷ lệ lạm phát sẽ được áp dụng vào để tính toán được sức mua của đồng tiền , vì vậy mà lãi suất thực được các khách hàng hay bên tín dụng kiểm tra một cách cẩn thận để đảm bảo được lợi ích của cả hai bên bởi phải trừ đi tỷ lệ lạm phát ở lãi suất thực.
3.3 Phân biệt dựa vào công thức tính:
Cùng xem qua ví dụ sau để hiểu cách tính lãi suất thực
Tựa như ví dụ ở trên, ví dụ như bạn đi vay một số tiền, các quỹ tín dụng sẽ quy định mức lãi suất và ghi trong hợp đồng ví dụ như là 10% thì 10% này là lãi suất danh nghĩa được áp dụng khi bạn gửi tiền hoặc vay vốn.
Lãi suất thực thì bằng khoảng xấp xỉ lợi suất danh nghĩa trừ đi tỷ lệ lạm phát, nói xấp xỉ vì thường tỷ lệ lạm phát khó xác định và dễ biến đổi theo thời gian.
Ví dụ: Khi bạn gửi tiết kiệm 30 triệu với ngưỡng lãi suất là 10% thì lợi suất danh nghĩa lúc này là 10%, nếu như mức lãi bạn thật sự nhận được sau khi trừ đi lạm phát là 6% thì 6% là lãi suất thực.
Thông thường, nhà đầu tư sẽ kỳ vọng nhận được lãi suất thực nhiều hơn. Tỷ lệ lạm phát được kỳ vọng khác nhau bởi các nhà đầu tư khác nhau khi họ muốn dự báo số tiền đầu tư trong tương lai. Vì vậy, các nhà đầu tư luôn mong đợi về lãi suất thực nhận được thông qua lạm phát trong kỳ vọng của họ.
4. Lãi suất thực và lãi suất danh nghĩa có mối quan hệ như thế nào?
Lợi suất danh nghĩa và lãi suất thực có mối quan hệ được thể hiện thông qua tỷ lệ lạm phát. Như đã nói, mức lãi suất này không bị ảnh hưởng bởi lạm phát còn lãi suất thực thì phải tính trên cả mức lãi suất này và lạm phát. Cùng nhìn vào công thức bên dưới để hiểu rõ hơn:
(1 + r)(1 + i) = (1 + R)
Cụ thể:
Lãi suất thực tế ký hiệu r
Tỷ lệ lạm phát ký hiệu là i
Lợi suất danh nghĩa ký hiệu là R
Trong tình hình thực tế, lãi suất thực bị tác động bởi tỷ lệ lạm phát, vì vậy mà các nhà đầu tư chỉ tính được chính xác mức lãi suất thực ở cuối kỳ đầu tư hoặc mượn nợ. Ngược lại, khách hàng và nhà đầu tư có thể nhận biết được lợi suất danh nghĩa ở ngay lúc họ bắt đầu gửi tiền hoặc mượn nợ vì điều này sẽ được quy định và thỏa thuận, ghi rõ trong hợp đồng.
Lời kết
Và đó là tất cả những thông tin bạn cần biết về lãi suất danh nghĩa cũng như so sánh với lãi suất thực. Khi bạn tham gia vào nền kinh tế, cũng như là thị trường tài chính, lãi suất là một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng bạn phải xem xét và cân nhắc kỹ lưỡng vì tiền của bạn sau này như thế nào đều bị ảnh hưởng bởi lãi suất. Hãy tìm hiểu thật chi tiết về mức lãi suất này và lãi suất thực cũng như các chỉ số khác để có thể đưa ra quyết định chính xác hơn.
