Có rất nhiều lý do để cho ổ bánh mì bạn ăn hôm nay lại tăng giá vào năm sau, và cũng có nhiều lý do mà người ta hay nói với nhau rằng nếu bạn gửi số tiền quá ít vào ngân hàng thì lãi suất dù có cũng như không mà thôi. Đó chính là do lạm phát. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về hiện tượng này là gì cũng như các nguyên và tác động của nó lên nền kinh tế.
1. Lạm phát là gì?
Lạm phát là sự đi lên từ ngưỡng giá chung diễn ra liên hồi của các sản phẩm, dịch vụ dần dần và một đồng tiền bị giảm đi giá trị. Khi đó, một đồng tiền sẽ mua được ít sản phẩm dịch vụ hơn, tạo ra sự cắt giảm sức mua của tiền tệ.
2. Các nguyên nhân gây ra lạm phát
Nếu như bạn xem tiền như cách người ta lấy hàng trao đổi hàng như trước đây, món hàng nào càng có giá trị thì đổi được nhiều hàng hơn. Ví dụ như đồng Đô la Mỹ có thể dùng để trao đổi hàng hóa ở mọi nơi toàn cầu.
Còn với các nước yếu kém hơn, khan hiếm hàng hóa thì giả cả tăng lên. Khi đó người dân tốn nhiều tiền để mua hàng hơn. Do cầm nhiều tiền không tiện nên nhà nước sẽ in các tờ tiền mệnh giá lớn cho quá trình lưu thông tiền tệ thuận tiện, lạm phát bắt đầu diễn ra.
2.1 Lạm phát do cầu kéo
Đây là nguyên nhân chính cho hiện tượng này, khi thị trường tăng nhu cầu cho sản phẩm, giá cả sản phẩm đó tăng theo.. Các loại sản phẩm có dính líu cũng sẽ đi lên, từ đây mà hầu như những loại sản phẩm trên thị trường sẽ đi lên theo. Hiện tượng này diễn ra do sự tăng đột biến về cầu thì gọi là lạm phát do cầu kéo.
Tại Việt Nam, giá xăng đi lên làm cho giá taxi cũng tăng lên, giá thịt tăng, rau củ tăng theo,….
2.2 Lạm phát do chi phí đẩy
Chi phí đẩy của tổ chức sẽ gồm giá cảu nguyên vật liệu, nhà xưởng, trang bị, tiền thuế, nhân công,… Nếu giá của một hay vài yếu tố này đi lên thì sẽ làm tăng tổng chi phí cần cho sản xuất của những doanh nghiệp, do vậy mà sản phẩm có giá tăng theo nhằm duy trì mức sinh lời. Ngướng giá chung xét trên bề mặt tổng thể nền kinh tế sẽ đi lên và đó gọi là lạm phát đến từ chi phí đẩy.
2.3. Do cơ cấu
Đối với lĩnh vực kinh doanh hiệu quả, doanh nghiệp đẩy mạnh tiền lương cho nhân viên. Tuy nhiên cũng có vài lĩnh vực hoạt động kinh doanh kém hiệu quả hơn những vẫn phải đi theo xu hướng và tăng thêm tiền lương cho nhân viên của mình.
Tuy nhiên do các công ty này có hoạt động kinh doanh không hiệu quả, nên khi tăng thêm tiền lương cho nhân viên, các công ty này cần phải nâng giá thành sản phẩm nhằm duy trì được mức lợi nhuận và tạo ra lạm phát.
2.4. Do cầu thay đổi
Nếu thị trường cắt giảm nhu cầu sử dụng một loại sản phẩm nào đó, trong khi mức cầu về một mặt hàng khác lại đi lên. Nếu thị trường có bên cung cấp độc quyền và giá cả có xu hướng giữ cố định rằng chỉ có thể tăng lên chứ không thể giảm xuống ví dụ như tiền điện tại Việt Nam, thì loại sản phẩm bị giảm nhu cầu mà giá vẫn không giảm.Trong khi người ta lại làm tăng lên nhu cầu của một sản phẩm thì mức giá cũng tăng. Từ đây mà làm cho ngưỡng giá chung tăng dẫn đến lạm phát.
2.5. Do xuất khẩu
Nếu xuất khẩu tăng, làm cho mức cầu tăng cao hơn mức cung tức là thị trường sử dụng hàng nhiều hơn nguồn cung, lúc này hàng hóa được đem gom cho xuất khẩu làm cho lượng cung nguồn hàng nội địa giảm, gây ra tổng cung trong nước nhỏ hơn tổng cầu, khi sự mất cân bằng này diễn ra sẽ gây ra lạm phát.
2.6. Do nhập khẩu
Khi hàng hóa có mức giá nhập khẩu đi lên ( do mức thuế tăng lên hay bởi giá sản phẩm toàn cầu đi lên). Nếu mức giá chung bị giá nhập khẩu làm tăng lên sẽ gây ra lạm phát.
2.7. Do tiền tệ
Nếu lượng tiền trong lưu thông tăng lên, ví dụ như bởi các ngân hàng trung ương mua vào ngoại tệ nhằm giữ cho đồng tiền trong nước tránh bị mất giá khi so với đồng ngoại tệ, hay bởi ngân hàng trung ương mua trái phiếu theo quyết định từ chính phủ làm tăng lên lượng tiền lưu hành trong nước và dẫn đến lạm phát.
3. Ảnh hưởng đến kinh tế như thế nào?
3.1 Ảnh hưởng tích cực
Hiện tượng này sẽ không đem đến sự ảnh hưởng tiêu cực cho nền kinh tế nếu như tốc độ của nó chỉ ở khoảng từ 2-5% tại các quốc gia phát triển và thấp hơn 10% tại các quốc gia đang phát triển thì các lợi ích đem đến như sau:
Thúc đẩy tiêu dùng, vay nợ, đầu tư, cắt giảm tỷ lệ thất nghiệp trong xã hội.
Cho phép nhà nước có thêm sự lựa chọn các công cụ thúc đẩy đầu tư vào những mảng không được quá ưu tiên từ việc mở rộng tín dụng, hỗ trợ tái phân chia thu nhập trong khoảng thời gian nhất định. Nhưng đó là việc không phải dễ và đầy rủi ro nếu không tác động sẽ tạo ra các hậu quả tiêu cực.
Nói ngắn gọn thì lạm phát được xem là một điều không thể thay đổi với nền kinh tế, vừa có các lợi ích vừa đem đến những tác hại. Nếu nền kinh tế vẫn giữa ổn định, kiềm chế hiện tượng này ở mức vừa phải thì sẽ kích thích nền kinh tế phát triển.
3.2 Ảnh hưởng tiêu cực
Tác động đến lãi suất
Lạm phát của những nước trên thế giới nếu diễn ra quá cao và lâu dài sẽ tác động tiêu cực đến đa khía cạnh của nền kinh tế, chính trị và xã hội của một nước. Trong đó ảnh hưởng thứ nhất của hiện tượng này đó là lên lãi suất.
Lãi suất thực = Lãi suất danh nghĩa – Tỷ lệ lạm phát
Vì vậy, khi mà tỷ lệ này càng đi lên thì để cho mức lãi suất không biến động nhiều thì ngưỡng lãi suất danh nghĩa phải đi lên dựa vào ngưỡng này. Yếu tố nâng cao mức lãi suất danh nghĩa sẽ khiến cho nền kinh tế gánh chịu kết quả là bị suy thoái và nâng cao mức tỷ lệ không có việc làm.
Tác động đến thu nhập thực tế
Giữa ngướng tiền lương thực tế và tiền lương danh nghĩa của nhân viên có ảnh hưởng đến nhau qua tỷ lệ lạm phát. Nếu hiện tượng này tăng lên mà doanh thu danh nghĩa giữ ổn định thì làm cho doanh thu thực tế của người lao động suy giảm.
Tác động đến sự phân phối thu nhập không bình đẳng
Nếu lạm phát tăng cao, đồng tiền sẽ mất giá và giảm xuống, bên đi vay sẽ có ưu thế hơn qua việc mượn vốn để trả dần nhằm đầu tư thu lợi. Vì vậy mà càng tăng thêm mức cầu trong vay tiền thì mức lãi càng tăng cao.
Hiện tượng này tăng lên còn làm cho những ai có tiền dư giả và giàu có sẽ dùng số tiền đó để mua vơ vét hàng hóa, tài sản, làm hiện ra nạn đầu cơ, hiện trạng này càng làm cho mối quan hệ cung cầu hàng hóa trên thị trường mất cân đối trầm trọng, hàng hóa bị đẩy giá cả lên cao hơn.
Tác động đến nợ quốc gia
Lạm phát lớn làm cho nhà được hưởng lợi từ thuế thu nhập áp dụng cho người lao động. Tuy nhiên với các khoản nợ nước ngoài sẽ nghiêm trọng hơn. Nhà nước được ưu thế tại quốc gia nhưng sẽ chịu thiệt với nợ nước khác. Nguyên nhân là vì hiện tượng này gây ra sự tăng lên tỷ giá và đồng tiền nội tệ bị mất giá nhanh hơn đồng tiền nước khác tính cả các khoản mượn nợ.
Lời kết
Và đó là những thông tin về lạm phát mà bạn cần quan tâm, đây là một trong những mối quan ngại lớn nhất và cũng là yếu tố tác động đến nền kinh tế nhiều nhất và dĩ nhiên nó cũng có ảnh hưởng đến bạn bằng cách nào đó.
