Để thương mại có được sự cạnh tranh lành mạnh cũng như tạo tiền đề cho sự phát triển về sau. Những quy ước về các chuẩn mực vô cùng quan trọng đối với các hoạt động thương mại. Trong đó cần phải nói đến cán cân thương mại. Vậy cán cân thương mại là gì? Nó ảnh hưởng như thế nào đến kinh doanh trong và ngoài nước?
Cán cân thương mại là gì?
Trong thanh toán quốc tế phải cán cân và nó là một mục thuộc sở hữu của tài khoản vãng lai. Nó ghi lại những biến động trong xuất – nhập khẩu của một đất nước. Sự thay đổi này xảy ra trong một không gian, thời gian xác định và phải thể hiện được mức chênh lệch.
Thông tin liên quan đến cán cân thương mại
Sau khi hiểu được “Cán cân thương mại là gì”, chúng ta sẽ tiếp tục tìm hiểu những thông tin, kiến thức xoay quanh vấn đề cán cân thương mại ngay sau đây.
Thặng dư thương mại
Cán cân thương mại còn được gọi với một cái tên khác là thặng dư thương mại hay xuất khẩu tròng. Vẫn có nhiều người nhầm lẫn và cho rằng đây là các khái niệm khác nhau. Nhưng chúng đều mang một ý nghĩa giống nhau.
Khi cán cân thương mại của một đất nước bắt đầu có thặng dư thì giá trị dương cũng sẽ có ở thặng dư thương mại. Và ngược lại, khi cán cân này sụt giảm, giá trị âm cũng sẽ có ở thặng dư thương mại.
Vậy khi nào có thặng dư?
Như định nghĩa “Cán cân thương mại là gì” ở trên thì sẽ xuất hiện một mức chênh lệch. Thặng dư sẽ hiển thị khi mức chênh lệch này lớn hơn 0 so với quá khứ. Và ngược lại, cán cân này sẽ sụt giảm nếu mức chênh lệch lại chịu các tác động khác và nhỏ hơn 0.
Cán cân thương mại được ghi lại như thế nào?
Nó sẽ được ghi chép đầy đủ, toàn bộ vào trong một hệ thống. Từ các bước thực hiện nghiệp vụ có thanh toán đến các bảng đối chiếu các khoản thu,chi thương mại của các quốc gia vào thời gian tháng, quý, năm,…Nó sẽ biểu diễn các khoản thu của một đất nước từ nước ngoài cũng như biểu diễn các khoản chi trả của nước ngoài cho đất nước đó. Khoản này sẽ được dựa trên một quy chuẩn cụ thể từ các hoạt động diễn ra trên thương mại. Và đồng tiền được dùng trong thống kê này là ngoại tệ chuyển đổi.
Để một đất nước biết được mình đang có sức cạnh tranh như thế nào trong thương trường quốc tế. Cán cân này sẽ giữ vai trò xem xét điều đó. Nó sẽ giúp một quốc gia biết được cách để đánh giá, phân tích xem có những mối liên kết nào trong nhu cầu tiêu dùng của con người với khả năng sản xuất được bao nhiêu để đáp ứng điều đó. Từ đây mà cải thiện và tăng khả năng cạnh tranh của mình.
Mối quan hệ giữa Forex và cán cân thương mại
Giữa cán cân thương mại và Forex có mối quan hệ mật thiết và tác động qua lại lẫn nhau. Nếu một trong hai có sự mất cân bằng cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến bên còn lại. Đặc biệt là trong xuất khẩu, nhập khẩu.
Tác động đến xuất khẩu
Nếu quyết định sử dụng tiền tệ quốc gia của mình trong các giao dịch nước ngoài thì khi giá trị chênh lệch của xuất khẩu trong cán cân thương mại tăng một cách tích cực và mạnh mẽ thì đồng tiền nội tệ của quốc gia đó cũng sẽ nâng giá trị. Và ngược lại, nếu chấp nhận sử dụng ngoại tệ nước nhập khẩu thì đồng tiền của quốc gia đó sẽ giảm và nhu cầu sử dụng cũng sẽ yếu dần.
Ví dụ: Anh Quốc muốn xuất khẩu mặt hàng giày dép sang Mỹ. Nếu Anh quy định người mua ở Mỹ phải sử dụng đầu bảng Anh, tức họ phải đổi từ đồng USD sang Bảng Anh để có thể mua được lại hàng hóa này. Như vậy, người dân tại Mỹ sẽ có nhu cầu sử dụng cao đối với đồng Bảng Anh. Từ đó dẫn đến, một khi xuất khẩu tăng mạnh cũng kéo theo đồng tiền Bảng Anh được sử dụng mạnh mẽ hơn.
Tác động đến nhập khẩu
Tỷ giá tiền tệ sẽ chịu sự tác động của nhập khẩu như sau: nếu quốc gia muốn nhập khẩu các mặt hàng từ các quốc gia nước ngoài. Thì buộc phải chuyển đổi đồng tiền của họ sang nước đó để thanh toán. Từ đó dẫn đến nếu nhập khẩu tăng cao thì đồng tiền bán ra càng nhiều như vậy sẽ khiến đồng tiền đó bị suy yếu dần.
Từ đây, ta có thể đúc kết về mối quan hệ giữa Forex và cán cân thương mại như sau:
Khi một quốc gia có sự tăng cao mạnh mẽ của một cán cân thương mại sẽ dẫn đến đồng tiền-nội tệ nước này tăng cao so với ngoại tệ-các đồng nước khác.
Khi một quốc gia có sự sụt giảm mạnh mẽ của một cán cân thương mại thì kéo theo đồng tiền-nội tệ nước đó sẽ suy yếu dần so với ngoại tệ- đồng tiền nước khác.
Vì sao xảy ra sự thâm hụt đối với cán cân thương mại?
Xảy ra thâm hụt cán cân thương mại khi có một trong số các nguyên nhân sau đây:
Tiết kiệm-đầu tư có sự chênh lệch
Chính sách tiền tệ sẽ có sự cởi mở hơn khi đầu tư có xu hướng tăng. Từ đó chính phủ sẽ phải giảm lãi suất của quốc gia mình để mới tăng được sự đầu tư.
Khi điều này xảy ra, mức tiết kiệm của người dân cũng sẽ sụt giảm và thấp. Chưa kể khi thị trường Forex, bất động sản đều có xu hướng tăng trưởng mạnh sẽ làm cho người dân phát sinh tâm lý muốn làm giàu, tăng chi tiêu và giảm tiết kiệm.
Lạm phát
Cán cân thương mại chắc chắn sẽ phải chịu tác động lớn khi sự lạm phát cao.
Khi một quốc gia sở hữu tỷ giá tiền tệ tăng lên đồng nghĩa với việc nhập khẩu các hàng hóa, dịch vụ cũng hình thành sự sụt giảm và rẻ hơn. Và xuất khẩu sẽ ngược lại.
Ngân sách thâm hụt
Ở Việt Nam, đây là một ảnh hưởng vẫn còn đang tiếp diễn khi mà chúng ta vẫn phải chịu tình trạng thâm hụt này trong suốt những năm qua. Bởi Chính phủ dồn lực để đạt mục tiêu tăng trưởng kinh tế. Bên cạnh đó, Chính phủ cũng đã phải tăng chi tiêu vì rơi vào tình trạng suy thoái kinh tế.
Một nguyên nhân dễ đến thâm hụt phổ biến là do Nhà nước chưa quản lý chặt chẽ hay có quy trình, kiểm soát nghiêm ngặt các dự án đầu tư. Làm đó xảy ra tràn lan nhưng lại không đem lại được hiệu quả như mong muốn.
Nhập khẩu có giảm thuế
Hiện tại, Việt Nam chúng ta đang dần thực hiện các chính sách nâng cao nhập khẩu như giảm thuế. Tuy nhiên, vấn đề này dù đem lại nhiều lợi ích nhưng cũng ảnh hưởng không ít đến cán cân thương mại nên cần phải được xem xét và có các bước đi thận trọng hơn nữa.
Xuất-nhập khẩu có cơ cấu hàng hóa
Cơ cấu hàng hóa cũng là một việc hình thành nên thương mại của Việt Nam, nó sẽ biểu hiện năng lực cạnh tranh. Và cho thấy nước ta vẫn còn thấp trong vấn đề này.
Có một bất lợi của Việt Nam trong cơ cấu hàng hóa là chúng ta chỉ chịu trách nhiệm một phần lẻ trong quá trình thương mại như là nơi lắp ráp chứ chưa hoàn toàn gia nhập vào một chuỗi sản xuất hay giá trị trong khu vực và toàn cầu.
Lời kết
Bài viết trên là những kiến thức mà chúng tôi đã chọn lọc và đúc kết về “Cán cân thương mại là gì” cũng như các thông tin và mối quan hệ của nó với thị trường Forex. Qua đây có thể giúp bạn đọc bổ sung thêm nhiều kiến thức cần thiết cũng như tạo một nền tảng vững chắc để có thể tự tin bước vào thị trường Forex.
