Capital gain là gì? Đây là một khái niệm chuyên về lĩnh vực kinh tế và tài chính và giúp chúng ta có thể tính toán được chính xác về khoản lãi hoặc khoản lỗ dựa trên số vốn đã bỏ ra ban đầu. Bài viết dưới đây sẽ đi vào chi tiết các khía cạnh của capital gain để bạn đọc cùng nắm rõ.
1. Capital gain là gì?
Để trả lời được câu hỏi capital gain là gì thì chúng ta chỉ cần tưởng tượng một cách đơn giản như sau: Bạn có một loại tài sản ban đầu (nhà, xe, stock,…) sau đó bạn bán khối tài sản này đi và thu được một khoản tiền lời thì khoản tiền này chính là capital gain.
2. Đặc điểm của capital gain
Sau khi đã hiểu được sơ qua về capital gain thì bước tiếp theo là hiểu về bản chất của nó. Về cơ bản, khoản lãi về vốn (capital gain) phản ánh được sự gia tăng (có thể lớn hoặc nhỏ) của vốn ban đầu, hay nói một cách khác, sự gia tăng này mang chiều hướng dương (tức lúc nào cũng có lời dù ít hay nhỏ). Thời gian mà khoản vốn này phát sinh và kéo dài có thể từ 1 trên 1 năm hoặc dưới 1 năm tùy thuộc vào từng tài sản cụ thể.
Cần lưu ý rằng, mỗi một khoản capital gain sẽ đi kèm với một số tiền liên quan đến thuế thu nhập cần phải đóng khác nhau như: thuế thu nhập từ khoản tiền lãi có được, thuế thu nhập từ cổ tức, thuế thu nhập từ cổ phiếu, tài sản… Thông thường, khoản tiền thuế thu nhập mà cá nhân phải đóng sẽ có sự khác nhau hoặc chênh lệch rõ ràng so với khoản tiền thuế thu nhập mà tổ chức phải nộp.
Điều kiện để capital gain ra đời đó là bắt buộc tài sản phải được đem đi bán, khi đó mới xuất hiện khoản lãi về vốn và khoản thuế phát sinh. Có những trường hợp khá đặc biệt như chưa có sự phát sinh tiền lời trên thực tế mà chỉ trên giấy tờ thì nó cũng được gọi là capital gain bởi nó đã biểu hiện được rõ nét mức độ tăng trưởng giá trị của tài sản đầu tư ban đầu.
Lãi về vốn thường xuất hiện phổ biến trong stock, cổ phiếu, chứng chỉ quỹ bởi chúng có đặc điểm là biên độ dao động giá mạnh. Khi đó, capital gain xuất hiện khi giá cổ phiếu bán ra cao hơn so với giá cổ phiếu mua vào.
Vậy có những loại tài sản phổ biến nào liên quan đến capital gain? Câu trả lời là chúng ta có cổ phiếu, bất động sản hoặc là trái phiếu. Đối với cổ phiếu thì bạn đọc có thể tham khảo thêm thông tin ở mục số 3. Với bất động sản thì ta sẽ thu được lãi về vốn sau khi một căn nhà đã được bán và với trái phiếu thì ta sẽ thu về được capital gain sau khi số lượng trái phiếu đã được bán ra trên thị trường.
3. Capital gain trong stock
Khi bạn mua cổ phiếu, ETF và giá trị của chúng đi lên thì bạn có capital gain. Khi những giá trị của chúng đi xuống thì bạn có capital loss. Việc bạn có đóng thuế hay không tùy thuộc vào việc bạn đã bán cổ phiếu đó hay chưa. Nếu giá trị của cổ phiếu đó đi lên và bạn bán đi thì bạn sẽ có realized gain. Ngược lại, nếu cổ phiếu đó đi xuống và bạn bán ra bị lỗ thì gọi là realized loss.
Lưu ý rằng, chữ realized có nghĩa là bạn đã bán đi số cổ phiếu đó rồi thì khi đó nó mới ảnh hưởng đến việc khai thuế của bạn.
Nếu cổ phiếu của bạn đi lên và bạn chưa bán thì nó cũng được gọi là capital gain nhưng mà nó lại là unrealized gain. Ngược lại nếu cổ phiếu của bạn đi xuống và bạn vẫn giữ ở đó chưa bán thì nó sẽ được gọi là unrealized loss. Hai yếu tố unrealized sẽ không ảnh hưởng đến việc đóng thuế của bạn. Điều này có nghĩa là nếu như bạn mua cổ phiếu và bạn giữ nó hết năm, cổ phiếu đi lên nhưng bạn không bán thì đồng nghĩa rằng bạn sẽ không phải đóng thuế.
Việc bạn đóng thuế bao nhiêu sẽ phụ thuộc vào bạn giữ số lượng cổ phiếu đó trong bao lâu. Trường hợp bạn bán trước khi giữ được 1 năm thì cái đó sẽ gọi là short-term capital gain, còn nếu bạn giữ hơn 1 năm và bán có lời thì đó sẽ gọi là long-term capital gain. Thông thường thì những cổ phiếu giữ hơn 1 năm sẽ phải chịu thuế ít hơn những cổ phiếu giữ dưới 1 năm.
Đối với mức short- term thì chúng ta phải đóng thuế ở mức thông thường. Đối với long-term thì tỷ lệ thuế sẽ được ưu đãi hơn và bạn sẽ nhận được nhiều lợi thế về thuế. Trường hợp bạn bán cổ phiếu nhưng bị lỗ thì chúng ta có thể dùng tiền capital loss để giảm tiền thuế mà bạn cần phải đóng năm đó.
Giả sử như bạn đi mua bán cổ phiếu năm nay và lời được 5000 USD nhưng bị lỗ 12.000 USD thì tổng cộng khoản lỗ là 7000 USD. Trong 7000 USD, bạn chỉ có thể trừ 3000 USD ra khỏi thuế thu nhập phải đóng khi đi khai thuế. Năm sau khi bạn đi khai thuế thì bạn sẽ được trừ tiếp 3000 USD ra khỏi khỏi thuế thu nhập (tương tự với năm kế tiếp trừ 1000 USD).
4. Cách tính capital gain
Đúng như nội dung trên định nghĩa capital gain là gì thì cách tính cũng hoàn toàn căn cứ theo nội dung trên định nghĩa đó. Capital gain được tính bằng cách lấy giá bán tài sản trừ cho giá bạn mua tài sản lúc ban đầu. Kết quả thu về sẽ là một kết quả dương và chỉ được coi là capital gain nếu như tài sản ban đầu đã hoàn toàn thuộc về bên mua.
Trường hợp kết quả mà bạn thu về được là con số âm thì khái niệm lãi về vốn sẽ không tồn tại mà thay vào đó là khái niệm lỗ về vốn.
Về mức thuế cần thu thì thông thường, những khoản lãi này đều sẽ bị đánh thuế và chủ yếu là đánh thuế trên số lượng thặng dư của nguồn vốn (tức dựa vào khoản lời để đánh thuế).
Hiểu được capital gain là gì thì đi ngay đến ví dụ sau đây để hình dung rõ nét hơn về vấn đề này nhé:
Anh A mua cổ phiếu của công ty X, khối lượng anh A mua là 100 cổ phiếu, ngày mua là 20/3/2019. Giá trị của mỗi cổ phiếu được xác định là 700 USD. Trải qua 2 năm, tức vào ngày 20/3/2021, anh A quyết định bán đi tất cả số cổ phiếu mà mình đã mua với giá 900 USD/ cổ phiếu.
Khi đó, anh A sẽ nhận được một khoản capital gain như sau: Lấy 900 USD nhân với 100 cổ phiếu sau đó lấy kết quả này trừ cho 700 USD nhân 100 cổ phiếu. Ta sẽ thu về được một khoản tiền lời là 2000 USD.
Về những khoản thuế liên quan thì có thể nhận định như sau: Trung bình cứ 1 năm thì anh A kiếm được 20.000 USD, so với bảng đánh giá thu nhập thì anh A được xếp vào những người có thu nhập trung bình và đồng nghĩa với việc anh A không phải nộp thuế suất thặng dư, hay nói đơn giản là khoản tiền lời 2000 USD sẽ không bị đánh thuế. Tuy nhiên, giả sử như thu nhập của A vượt lên mức phải chịu thuế thì đương nhiên anh này sẽ phải chịu một mức thuế suất trên 2000 USD tiền lời là 15%.
5. Lời kết
Bài viết trên đã giải thích về capital gain là gì cũng như đặc điểm và cách tính capital gain để tất cả các độc giả đều hiểu được rõ. Nhìn chung thì việc tìm hiểu capital gain là gì sẽ giúp cho chúng ta tính toán được khoản lãi và khoản thuế phải trả dựa trên số lãi đó. Từ đó để phân bổ tài sản và hoạch định tài chính một cách hợp lý.
