Chứng khoán phái sinh là một loại tài sản trong thị trường đầu tư chứng khoán tại Việt Nam. Nếu đánh giá CKPS so với những cổ phiếu khác trên thị trường chỉ mang lại lợi nhuận trong chiều tăng. Đối với CKPS nhà đầu tư sẽ có cơ hội đạt được lợi nhuận trong cả hai hướng tăng và giảm của giá trị. Đây là một loại hình tài sản đáng nhận được sự quan tâm đầu tư của thị trường.
1. Chứng khoán phái sinh là gì?
Chứng khoán phái sinh về bản chất, nó cho phép những ai tham gia thị trường có thể đặt kỳ vọng vào các loại hình tài sản như máy móc, thiết bị, thủy sản, nông nghiệp… sẽ giảm hoặc tăng trong thời gian tới. Nếu đúng như kỳ vọng, nhà đầu tư sẽ đạt được khoản lợi nhuận lớn.
Hiểu theo một cách đơn giản hơn, đây là một trong những công cụ tài chính đại diện cho một loại tài sản cơ sở. Giá trị của chứng khoán phái sinh mà nó đại diện sẽ được thể hiện dựa trên loại tài sản đó. Những nhóm tài sản cơ sở ở đây có thể là kim loại, nông sản, hàng hóa, kể cả vàng, dầu mỏ,…
Chứng khoán phái sinh có những đặc điểm gì?
Là những loại tài sản có thời gian riêng, vì thế CKPS sẽ có hiệu lực và thời gian kết thúc. Khi đến thời gian kết thúc của một hợp đồng bất kì, bên bán, bên mua phải có trách nhiệm thực hiện những quy định của hợp đồng. Một điểm mà nhà đầu tư khi tham gia CKPS cần chú ý đó là thời gian của các loại tài sản cơ sở đều được quy định bởi các bên với nhau, không có quy định hay điều luật nào cụ thể về vấn đề này.
Có thể ngoái CKPS là đòn bẩy tài chính mang lại hiệu quả lớn trong đầu tư. Lĩnh vực tài chính này mang lại lợi nhuận tốt nhưng tính rủi ro cũng sẽ đi kèm khá lớn. Mức độ rủi ro cao khiến cho những nhà đầu tư tham gia chịu một áp lực vô hình lớn hơn so với cổ phiếu, trái phiếu. Bởi đây là hình thức đầu tư căn cứ vào sự biến động của giá trị sản phẩm cơ sở ở tương lai, nên nhớ rằng chứng khoán phái sinh không phải là một tài sản nào cụ thể trên thị trường.
2. Chơi chứng khoán phái sinh như thế nào?
Những loại CKPS được mua bán, trao đổi một cách trực tiếp ở thị trường phi tập trung. Đây sẽ là nơi những đối tượng mua giới sẽ mang đến những loại hợp đồng đa dạng dành cho những ai có nhu cầu tham gia CKPS. Để đầu tư hiệu quả vào thị trường, trước hết nhà đầu tư cần phải sở hữu một tài khoản CKPS.
2.1 Mở tài khoản
Ở bất kỳ công ty chứng khoán nào hiện nay cũng đều sẽ cung cấp dịch vụ mở tài khoản CKPS, các giao dịch viên sẽ là người hỗ trợ bạn trong quá trình đăng ký và tạo dữ liệu ban đầu. Ngoài việc tới trực tiếp văn phòng, nhà đầu tư có thể truy cập vào trang web để mở tài khoản online. Thông qua một biểu mẫu để nhà đầu tư điền thông tin, các bước đăng ký tài khoản đều sẽ được hướng dẫn một cách chi tiết nhất.
Khi đã mở cho mình một tài khoản đầu tư chứng khoán phái sinh, chúng ta cần phải thực hiện ký quỹ đối với mỗi tài khoản theo một tỷ lệ nhất định. Và cuối cùng chính là giao dịch CKPS sau khi đã phân tích và lựa chọn được loại hình tài sản cơ sở mà nhà đầu tư kỳ vọng sẽ có khả năng phát triển.
2.2 Làm thế nào để mua chứng khoán phái sinh?
Như đã đề cập ở phần trên, CKPS là một thị trường có sự đa dạng lớn về những loại hình tài sản giao dịch để nhà đầu tư lựa chọn. Trong đó những loại hình tiêu biểu đó là hợp đồng hoán đổi, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng tương lai, quyền chọn… Mỗi loại hình sẽ có những đặc điểm và quy định riêng cũng như vị thế của người bán và người mua sẽ khác nhau.
Nếu mục tiêu của bạn đó là tham gia CKPS với mục đích đó là bán tài sản cơ sở. Lúc này nhà đầu tư cần tìm đến những đối tượng cho nhu cầu mua các loại CKPS này. Ở chiều hướng ngược lại, nếu nhà đầu tư nhận thấy được tiềm năng của lĩnh vực nào đó và có ý định đầu tư, bạn cần tìm đến những đối tượng hiện đang sở hữu và đưa ra thỏa thuận để mua CKPS.
Khi một giao dịch CKPS được thực hiện chúng sẽ được lưu trữ và thống kê lại trên ứng dụng của đơn vị mà bạn đăng ký tài khoản. Nhà đầu tư có thể đặt lệnh giao dịch thông qua máy tính, các thao tác thanh toán, ký quỹ cũng được diễn ra trên ứng dụng, website.
Lưu ý: Nhà đầu tư cần phải thực hiện ký quỹ, đây là khoản tiền cọc nhằm để cam kết trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ và quyền của những bên trong hợp đồng. Tỷ lệ ký quỹ sẽ có sự khác nhau theo những quy định của riêng từng công ty. Trong trường hợp nhà đầu tư không thực hiện đầy đủ quá trình ký quỹ, vị thế của nhà đầu tư sẽ bị ảnh hưởng trong tương lai.
2.3 Lưu ý về giá trị của CKPS
Như đã đề cập ở phía trên, CKPS có giá trị biến động dựa trên loại tài sản cơ sở. Khi đưa ra quyết định trong thỏa thuận hợp đồng về vị thế của mình, nhà đầu tư cần phải đánh giá, nghiên cứu kỹ về thị trường khi có sự thay đổi trong tương lai. Khi dự đoán được tình hình thị trường trong tương lai, chúng ta mới có thể đưa ra mức giá một cách phù hợp nhất.
Mức giá chung được đưa ra không hề dựa trên những quy định, phương pháp tính toán nào cả. Chính vì thế, yếu tố đón đầu xu hướng trên thị trường sẽ quyết định lợi thế của ban khi đầu tư. CKPS là một công cụ tốt để nhà đầu tư cân nhắc và tham gia trên thị trường.
Dù là thỏa thuận với mức giá nào đi nữa thì cũng đòi hỏi có sự đồng thuận giữa hai bên trên nguyên tắc cả hai cùng có lợi và không xảy ra bất cứ xung đột nào. Dù trong tương lai có xảy ra thiệt hại cho bên nào đi chăng nữa, cả hai cũng phải cam kết thực hiện đúng các thỏa thuận trên hợp đồng.
3. Có nên tham gia chứng khoán phái sinh không?
Bản chất là một lĩnh vực đầu tư trên thị trường chứng khoán, để đầu tư hiệu quả yêu cầu người tham gia phải nghiên cứu và liên tục học hỏi kinh nghiệm nhằm để quyết định giao dịch có lợi nhất cho bản thân. CKPS là một lựa chọn đầu tư chứa nhiều cơ hội sinh lợi nhất ngoài những sản phẩm cơ bản. Nếu bạn có một sự am hiểu về thị trường cùng khả năng phân tích hiệu quả thì ngại gì mà không thử sức đầu tư vào thị trường đầy tiềm năng này.
4. So sánh cổ phiếu với CKPS
Điểm tạo nên sự khác biệt giữa cổ phiếu và CKPS đó là thời hạn thỏa thuận hợp đồng. Cổ phiếu là loại tài sản đầu tư không có kỳ hạn, nhà đầu tư có thể sở hữu nó bao lâu tùy ý và nhận cổ tức từ doanh nghiệp phát hành. CKPS thì lại có kỳ hạn được thỏa thuận giữa hai bên khi ký kết.
Ngoài ra, nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu trên thị trường đều phải cần có đủ số tiền, ngược lại họ cũng cần phải sở hữu lượng cổ phiếu nhất định nếu muốn bán đi. Đối với chứng khoán phái sinh, người đầu tư không cần hai điều kiện này. Bởi chúng ta chỉ cần tiến hành đặt cọc, ký quỹ một khoản tiền theo quy định, sau đó tiến hành thanh toán theo thời gian để đầu tư CKPS.
