Những người mới tham gia thị trường chứng khoán nên tìm hiểu các kiến thức cơ bản. Cách chia cổ tức của doanh nghiệp là một trong số đó và nó ảnh hưởng nhiều đến kế hoạch đầu tư của bản thân. Quá trình chia cổ tức cuối năm phản ảnh được hiệu quả kinh doanh của tổ chức trong một thời gian nhất định. Hai hình thức chia lợi nhuận phổ biến hiện nay đó là bằng tiền mặt và cổ phiếu, cách chia nào có lợi nhất cho nhà đầu tư?
1. Cổ tức là gì?
Cố tức chính là phần lợi nhuận cuối cùng mà doanh nghiệp sẽ chi trả cho các nhà đầu tư dưới dạng tài sản của doanh nghiệp hoặc bằng tiền mặt. Doanh nghiệp trước khi trả cổ tức cần phải thực hiện các nghĩa vụ tài chính. Phần cổ tức được chia sẽ xác định trên mức lợi nhuận ròng.
Luật doanh nghiệp 2005 đã có những quy định về việc chia lợi nhuận. Cụ thể doanh nghiệp sau khi đã thực hiện xong các nghĩa vụ tài chính sẽ thực hiện chia cổ thức cho các nhà đầu tư, cổ đông… Phần cổ tức này sẽ được xác định dựa trên lợi nhuận giữ lại của doanh nghiệp.
2. Điều kiện để doanh nghiệp chia lợi nhuận
Công ty cổ phần trước khi thực hiện việc chia lợi nhuận cần phải đảm bảo thực hiện các nghĩa vụ về tài chính và thuế theo các quy định. Những khoảng trích lập đối với các loại quỹ doanh nghiệp, thực việc việc bù lỗ cho các quý kinh doanh trước đó theo những quy định của công ty. Khi thực hiện xong các quy định trên, doanh nghiệp sẽ tiến hành chia lợi nhuận theo một trong hai hình thức phổ biến đó là bằng tiền hoặc chia theo dạng cổ phần. Ngoài ra còn có cách chia lợi nhuận theo tài sản của doanh nghiệp nhưng không phổ biến. Quá trình chia cổ tức sẽ được tính theo VNĐ, quá trình trả lợi nhuận có thể triển khai bằng Séc hoặc thực hiện lệnh trả cổ tức thông qua đường bưu điện.
Tuy nhiên, hiện nay việc thanh toán đa phần được thực hiện qua hình thức chuyển khoản bằng thông tin của các cổ đông đã đăng ký. Trong trường hợp doanh nghiệp đã thực hiện xong quá trình chuyển khoản theo các thông tin ngân hàng của cổ đông. Nếu có phát sinh sai sót khi cung cấp sai thông tin ngân hàng, doanh nghiệp chia lợi nhuận sẽ không phải chịu trách nhiệm cho vấn đề này.
3. Những các thức chia cổ tức của doanh nghiệp
3.1 Bằng tiền mặt
Đây có lẽ là cách thức trả cổ tức phổ biến nhất thời điểm hiện tại. Đơn vị tiền tệ mà doanh nghiệp chia lợi nhuận sẽ là VNĐ, phần tiền sẽ được trả thông qua 3 hình thức đó là Séc, lệnh trả tiền theo đường bưu điện và thông qua hình thức chuyển khoản ngân hàng. Hình thức trả lợi nhuận qua bưu điện và chuyển khoản sẽ dựa vào các thông tin mà cổ đông cung cấp.
3.2 Bằng cổ phần
Khi doanh nghiệp có mục đích giữ lại phần lợi nhuận của nhà đầu tư để phát triển tốt hơn. Họ sẽ thực hiện quá trình chia lợi nhuận dưới hình thức phát hành cổ phiếu. Khoản cổ tức chung quy lại cũng sẽ có giá trị gần tương tự như các khoản tiền nhưng sẽ có biến động khi thị trường tăng hay giảm giá.
Một điểm cần lưu ý đó là khi doanh nghiệp thực hiện việc chia lợi nhuận dưới dạng CP, doanh nghiệp đó không cần phải thực hiện những quy định chào bán theo luật doanh nghiệp quy định. Doanh nghiệp đó cần phải thực hiện việc đăng ký lại vốn điều lệ. Giá trị đăng ký phải phù hợp với mệnh giá của tổng những khoản cổ tức được chia trong vòng 10 ngày, tính từ thời điểm kết thúc quá trình chia lợi nhuận.
3.3 Chia cổ tức bằng các loại tài sản khác
Trên thị trường, cách làm này ít được sử dụng nhất. Tài sản ở đây còn phải phụ thuộc vào những quy định riêng của mỗi doanh nghiệp về cách chia cổ tức.
4. Đánh giá ưu và nhược của các cách chia lợi nhuận
4.1 Bằng tiền mặt
4.1.1 Ưu điểm
Hình thức chia lợi nhuận này sẽ mang lại cảm giác an toàn, chắc chắn nhiều hơn so với những cách khác. Nhìn chung đa số những nhà đầu tư đều thích tiền về tài khoản hơn. So với các hình thức chia cổ tức khác như bằng cổ phiếu hay tài sản khác, tiền mặt vẫn tạo nên sự phấn khởi và cảm giác an toàn cao hơn.
Doanh nghiệp khi chia lợi nhuận bằng tiền sẽ thể hiện được sự an toàn cho nhà đầu tư khi phần nào nói rằng dòng tiền của họ đang tốt. Nhà đầu tư cũng cần chú ý đến khoản thời gian chi trả lợi nhuận có ổn định và đạt sự tăng trưởng hay không. Đồng thời cũng cần phải cẩn thận đối với những doanh nghiệp vay tiền để trả cổ tức.
4.1.2 Nhược điểm
Nhược điểm không thể tránh khỏi đó là việc bị đánh thuế trên khoản chia lợi nhuận đến hai lần nếu là tiền mặt. Lần đầu sẽ là thuế doanh nghiệp rơi vào khoảng từ 20 đến 22%. Lần tiếp theo chính là thuế thu nhập cá nhân của nhà đầu tư vào khoảng 5%. Có nghĩa khi bạn nhận cổ tức với giá trị 10.000đ, bạn chỉ thực nhận 9.500đ.
Trong trường hợp những doanh nghiệp đang trong thời kỳ phát triển muốn mở rộng quy mô kinh doanh, sử dụng tiền để trả cổ tức sẽ làm dòng tiền bị giảm đi. Điều này ít nhiều sẽ có tác động đến kế hoạch phát triển kinh doanh.
4.2 Bằng cổ phiếu
Về bản chất hình thức chia lợi nhuận này sẽ không làm ảnh hưởng đến khả năng tài chính của doanh nghiệp. Chỉ có vài sự thay đổi ở các nghiệp vụ kế toán của công ty.
Khi phân tích giá trị của quá trình dùng cổ tức để chia cổ phiếu, xét về mặt đầu tư thì không có nhiều hiệu quả. Cụ thể Berkshire Hathaway của nhà đầu tư nổi tiếng Warren Buffett chưa lần nào thực hiện việc chia lợi nhuận bằng cổ phiếu.
Xét về khía cạnh phân tích kỹ thuật, việc đầu cơ này có thể tạo nên sự hứng thú cho nhà đầu tư trên thị trường. Bởi những tác động về mặt tâm lý khi chia lợi nhuận bằng cổ phiếu sẽ hiệu quả trong ngắn hạn. Vì thế, khi có tin tức doanh nghiệp nào đó dùng cổ phiếu để chia cổ tức, giá trị của cổ phiếu khả năng cao sẽ tăng.
4.2.1 Ưu điểm
Việc dùng cổ phiếu để chia cổ tức đối với những doanh nghiệp nhỏ sẽ phần nào giúp tăng tính thanh khoản cho thị trường. Đồng thời cũng sẽ giúp giá trị của cổ phiếu phần nào giảm đi tạo cơ hội cho nhà đầu tư khác thực hiện việc mua vào cổ phiếu. Giá trị của cổ phiếu sẽ tăng trong giai đoạn sau.
Nhà đầu tư sẽ không bị tính thuế 2 lần như đã đề cập ở phần trên.
Doanh nghiệp có thể giữ được dòng tiền của mình nhằm mở rộng quy mô kinh doanh, hoặc đầu tư phát triển những sản phẩm khác phục vụ mục đích dài hạn cho nhà đầu tư.
4.2.2 Nhược điểm
Bởi vì phần vốn không hề bị thay đổi, lợi nhuận cũng được giữ lại. Nhà đầu tư muốn bán cổ phiếu để đổi ra tiền cần phải đợi khá lâu từ 2 đến 3 tháng để CP được gửi về tài khoản.
Nếu doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh không mang lại kết quả tốt, cổ phiếu sẽ bị mất giá.
Có khả năng nhận được cổ phiếu lẻ gây khó khăn khi thực hiện bán.
Hình thức chia cổ tức dưới dạng cổ phiếu nào đi nữa, nhìn chung sẽ không làm thay đổi dòng tiền của doanh nghiệp. Sự thay đổi có chăng là ở nghiệp vụ kế toán của doanh nghiệp, giá cổ phiếu sẽ tăng nếu có tin tức tích cực hỗ trợ, ngược lại giá sẽ giảm nếu doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả.
