Tài chính luôn là một khối kiến thức rộng lớn của nhân loại, nó được hình thành, phát triển và đi kèm theo đó là các khái niệm, lý thuyết khác nhau mà con người ta luôn tìm tòi khám phá ra được. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về lý thuyết thị trường hiệu quả trong lĩnh vực tài chính và đầu tư là gì cũng như tính thực tiễn và cách áp dụng lý thuyết này vào thực tế.
1. Lý thuyết thị trường hiệu quả là gì?
Lý thuyết về thị trường hiệu quả có tên tiếng anh là efficient market hypothesis, viết tắt là EMH, giả thuyết này quan niệm rằng thị trường đang được vận hành rất công bằng, các thông tin đều thể hiện thông qua giá và khả năng tiếp cận của mọi người là giống nhau.
Bên cạnh đó lý thuyết này quan niệm những biến đối về giá đều được thực hiện một cách ngẫu nhiên chứ không tuần theo quy luật này. Hiện tượng này được nhiều nhà đầu tư xem đó là quy luật ngẫu nhiên, điều này chống lại suy nghĩ của nhiều người quan niệm rằng thị trường luôn biến động dựa trên 1 chu kỳ.
Tuy giả thuyết này được xem là căn bản của thuyết tài chính hiện đại, nhưng EMH vẫn diễn ra nhiều cuộc phản đối về tính thực tế của nó.
2. Nội dung của giả thuyết thị trường hiệu quả
Dựa vào giả thuyết thì chứng khoán sẽ luôn được mua bán theo một mức giá hợp lý, điều này làm cho các trader khó nắm thời điểm mua vào giá thấp và bán ra giá cao. Thị trường ngoại hối khi áp dụng lý thuyết này cũng tương tự. Vì vậy mà không ai sẽ nổi bật hơn với tổng thể khi chọn thời điểm hay loại sản phẩm giao dịch.
Những ai tin vào lý thuyết này cũng quan niệm rằng sẽ là vô nghĩa khi dự đoán xu thế thông qua phân tích kỹ thuật. Nguyên nhà là bởi những công cụ phân tích này không có khả năng mang lại nguồn lợi nhuận lớn so với mức rủi ro, lợi nhuận cao chỉ đến từ thông tin nội bộ giới hạn người biết.
3. Các loại giả thuyết thị trường hiệu quả
Dựa trên liều lượng hoạt động của lý thuyết, EMH được phân ra làm 3 loại, nói cụ thể hơn là 3 cấp độ từ hiệu quả yếu đến trung bình đến cao. Mặc dù vậy, ta có thể gộp hiệu quả trung bình và cao và chỉ cần phân loại hiệu quả yếu ra là được.
Thị trường hiệu quả yếu: EMH loại này quan niệm rằng biến động trong quá khứ của giá một loại cổ phiếu sẽ được thể hiện trong mức giá hiện tại của cổ phiếu đó, tức là ai cũng có thể biết được giá trị hiện tại của cổ phiếu và phân tích kỹ thuật sẽ trở nên vô ích.
Thị trường hiệu quả mạnh: độ mạnh của lý thuyết này quan niệm rằng bên cạnh giá cổ phiếu ở quá khứ thể hiện qua hiện tại thì những thông tin được công khai và không được công khai đều sẽ được phản ánh thông qua mức giá hiện tại. Điều này tức là cả phân tích cơ bản lẫn phân tích kỹ thuật đều vô ích khi muốn đem lại lợi thế giao dịch.
4.Tính thực tiễn của giả thuyết thị trường hiệu quả
Thứ nhất, chúng ta đều thấy rằng lý thuyết này quan niệm việc dùng các công cụ để phân tích kỹ thuật và phân tích cơ bản đều không mang lại cho các nhà đầu tư thêm lợi thế giao dịch. Mặc dù vậy, cả hai phương pháp này đều hỗ trợ nhiều nhà đầu tư mang về lợi nhuận lớn thông qua phân tích thị trường.
Chúng ta có thể lấy ví dụ về nhà đầu tư hàng đầu thế giới Warren Buffett, ông đã giao dịch thông qua xác định những cổ phiếu bị đánh giá thấp, đợi bán với giá cao và cách này đã đem về cho ông hàng tỷ đô, điều này trái lại với lý thuyết thị trường hiệu quả.
Mặc dù vậy những ai đi theo lý thuyết này đều quan niệm rằng những cá nhân như Warren Buffett mang về lợi nhuận không phải nhờ vào kỹ năng mà chính là sự may mắn đến từ quy luật xác suất. Dĩ nhiên có khá nhiều người cho rằng sự may mắn không thể đến một cách liên tục và chuẩn xác như vậy được. Xét về thực tiễn thì lý thuyết này sẽ mang về nhiều tranh cãi còn tiếp diễn mà chưa thể có câu trả lời.
Đối với những người nghiên cứu về lý thuyết thị trường hiệu quả ở phe trung gian, tức là không đứng về phía nào cả thì họ đều nhìn thấy rằng giả thuyết này không thể khẳng định là sai hoàn toàn tuy nhiên cũng không tuyệt đối đúng.
Một cách chi tiết hơn thì có một số thị trường sẽ hoạt động tối ưu hơn một vài thị trường còn lại, và dĩ nhiên có những lúc một thị trường sẽ hoạt động tối ưu hơn những khung thời gian còn lại.
Một thị trường hiệu quả khi mà tất cả thông tin đều rõ ràng, cổ phiếu có giá thể hiện được đúng giá trị thực tế của nó. Khi mà những nhà đầu tư đều thấy không dễ dàng trong đầu tư vì tất cả những bên nhảy vào thị trường đều mang cùng một ý tưởng, không ai giữ được lợi thế cao hơn so với người khác.
Trái ngược lại, nếu thị trường không hiệu quả bằng việc xuất hiện sự mất cân đối trong thông tin do không phải ai cũng tiếp cận được các nguồn thông tin. Bên cạnh đó thì điều này cũng có thể diễn ra do tính thanh khoản không cao, thiếu bên mua và bên bán, hay vài lúc do phí mua bán quá cao, thị trường có tâm lý không ổn định,… Thực tiễn cho thấy các tình huống này xảy ra nhiều hơn và đa số các thị trường đều thể không nhiều sự thiếu hiệu quả của nó.
5. Áp dụng lý thuyết thị trường hiệu quả như thế nào
Theo lý thuyết này, chúng ta dễ dàng nhìn thấy rằng không thể có phương pháp để chiến thắng thị trường nếu nó đang thật sự hoạt động tối ưu hiệu quả như EMH. Phương pháp mà để nhà đầu tư có khả năng mang về mức lời cao hơn đó là mua bán với độ rủi ro lớn hơn, thông qua việc nâng mức vốn hay mức đòn bẩy. Dựa vào đó thì họ có thể thu về mức lời cao và dĩ nhiên đi kèm với độ rủi ro cao nếu thua lỗ.
Trái lại, nếu thị trường không đủ hiệu quả, những nhà đầu tư thông minh sẽ thấy các điểm không hiệu quả này để làm lợi thế cho mình. Chi tiết thì có nhiều nhà đầu tư biết được những thông tin mầm đại chúng ít ai có thể biết được, hay vài lúc thì giá của cổ phiếu không thể hiện đúng giá trị thật sự của nó và nếu ai nắm bắt được các thông tin này trước tiên sẽ là người có lợi thế.
Theo lý thuyết thị trường hiệu quả thì nếu các nhà đầu tư nhận ra và áp dụng các điểm kém hiệu quả của thị trường thì họ cũng sẽ sửa chữa cho các điểm không hiệu quả này khi chúng phát sinh, thông qua đó nhanh chóng lấy lại sự hiệu quả trước đó.
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy sau khi sửa chữa các điểm không hiệu quả này thì sau đó lại có nhiều điểm không hiệu quả khác, vì thị trường biến động liên tục và những thông tin mới sẽ xuất hiện liên tục. Đây cũng là lý do lý thuyết này rất ít khi có thể hoàn toàn đúng ở thị trường thực tế.
Do đó điều chúng ta cần làm nếu muốn mang về mức lợi nhuận cao hay là đánh bại thị trường thì cần phải biết những lúc mà thị trường thật sự không hiệu quả. Điều này được xem là hypothesis testing, nghĩa là kiểm tra lại sự hiệu quả thị trường đang có.
Lời kết
Và đó là những thông tin về lý thuyết thị trường hiệu quả mà bạn cần quan tâm. Biết càng nhiều kiến thức sẽ làm bạn càng có nhiều cái nhìn, nhiều khía cạnh để theo dõi hơn khi đánh giá nhìn nhận một tình hình tài chính. Những kiến thức này có thể sẽ ảnh hưởng đến sự thắng thua của bạn trong các giao dịch đầu tư.
