Khi tham gia giao dịch trên những thị trường tài chính, đầu tư, mua bán, bên cạnh cách giao dịch thông thường khác, có một hình thức đầu tư mà nhiều người trong khối ngành tài chính, kinh tế sẽ được học qua điều này ở chương trình đại học đó là hợp đồng quyền chọn. Đây có thể sẽ là cách thức giao dịch phù hợp với bạn trên thị trường. Bài viết sẽ cung cấp thông tin về Option contract là gì cũng như đặc điểm và các thông tin cơ bản về hợp đồng này.
1. Option contract là gì?
Option contract được dịch ra tiếng Việt là hợp đồng quyền chọn, đây là hình thức chứng khoán phái sinh mà người sở hữu hợp đồng có khả năng giao dịch một tài sản nào đó ở ngưỡng giá được quy định từ trước trong một thời gian cụ thể ở tương lai.
Một option contract sẽ được hình thành từ các yếu tố sau:
Tài sản cơ sở: tương tự như một hợp đồng có kỳ hạn, tài sản cơ sở đối với option contract là một loại tài sản nào đó bất kỳ, gồm có hàng hóa, chứng khoán, chỉ số, ngoại hối, lãi suất,… và không được tiêu chuẩn ở mặt khối lượng, chất lượng hoặc kể cả số lượng mà hợp đồng tương lai có.
Ngày đáo hạn được ghi rõ tại một thời điểm cụ thể trong tương lai
Thời điểm lúc ký kết hợp đồng cho đến thời điểm ngày đáo hạn được xem là thời hạn mà quyền chọn có được.
Giá thực hiện: ngưỡng giá mà hai bên quy định cho tài sản cơ sở ngay từ ban đầu.
Ví dụ cụ thể: Bên A giao dịch với bên B vào ngày 23/5/2020 theo hợp đồng quyền chọn là mua 100 tấn thịt ở mức giá 30,000VNĐ/kg, hết hạn trong 3 tháng.
Bên A là bên giao dịch quyền chọn và phía bên B là bên bán quyền chọn.
Thịt ở đây chính là tài sản cơ sở.
30,000 VND/kg là mức giá thực hiện của hợp đồng
23/8/2020 là thời điểm đáo hạn hay hợp đồng hết hiệu lực.
Dựa trên hợp đồng này, ở thời điểm là 23/8/2020, bên A có thể thực hiện việc mua hay không mua 100 tấn thịt, chỉ cần bên A thấy là mình có lợi hơn, tuy nhiên khi bên A tiến hành lệnh mua thì bên B bắt buộc bán ra cho bên A 100 tấn thịt theo ngưỡng giá 30,000 VNĐ/kg bất kể là giá thịt ở thị trường tại thời gian đó là bao nhiêu.
2. Đặc điểm của Option contract
Option contract có các tính chất của một hình thức chứng khoán phái sinh tương tự như là hợp đồng kỳ hạn và hợp đồng tương lai, tuy nhiên có sẽ có vài tính chất riêng biệt so với 2 hình thức này.
Option contract không yêu cầu phải tiêu chuẩn về số lượng và khối lượng, những điều khoản hoặc trị giá món tài sản, loại tài sản cơ sở trên loại hợp đồng này cơ thể là bất cứ loại sản phẩm nào.
Option contract có thể thực hiện giao dịch ở sàn OTC và không thể niêm yết. Cho đến thời điểm hiện tại thì ở thị trường Việt Nam thì hình thức chứng khoán phái sinh được niêm yết duy nhất là hợp đồng tương lai.
Yếu tố chi trả tiền và trao đổi tài sản không được diễn ra ở lúc mà hợp đồng được ký kết mà quá trình này sẽ được diễn ra sau đó hay ở lúc đáo hạn, phụ thuộc vào quyền chọn theo hình thức nào.
Những bên giao dịch ở option contract không yêu cầu ký quỹ, tuy nhiên bên mua quyền chọn cần thanh toán cho người bán quyền chọn một mức phí, đây được xem là phí quyền chọn.
Khi mà hợp đồng đáo hạn, bên giao dịch cần tiến hành sự lựa chọn mua hay không mua, bán hay không bán mà không bị bắt buộc. Khi bên mua tiến hành quyền thì bên bán cần có nhiệm vụ tiến hành với các điều khoản được ghi nhận trong hợp đồng, nghĩa là bán ra ( khi quyền chọn mua) hay mua (khi quyền chọn bán) tài sản cơ sở ở ngưỡng giá thực hiện với bên mua.
Những đối tượng giao dịch ở option contract có thể đóng vị thế thông qua việc tham gia vào một hợp đồng quyền chọn giống như vậy với vị trí trái nghịch với vị thế trước đó. Tức là khi đang sở hữu một quyền chọn mua thì có thể đóng vị thể qua việc bán đi quyền chọn mua này, hay khi bán ra một hợp đồng mà vị thế quyền chọn mua thì có thể đóng vị thế qua việc mua lại một quyền chọn mua ở cùng loại tài sản cơ sở, chung mức giá thực hiện cũng như thời điểm đáo hạn.
3. Phân loại Option contract
Trên thị trường chứng khoán phái sinh có cách phân loại khá cơ bản đó là dựa trên vị thế của người giao dịch với loại tài sản cơ sở, như vậy thì option contract sẽ được phân làm 2 loại đó là quyền chọn mua và bán.
Quyền chọn mua (call option): là loại hợp đồng được sở hữu bởi giữ hợp đồng hoặc khi họ mua một quyền (khác với nhiệm vụ) được giao dịch loại tài sản cơ sở ở ngưỡng giá được đưa ra ở một lúc nào đó trong tương lai hay ở thời gian trước đó.
Phía bên mua quyền chọn mua cần phải thanh toán khoản phí cho bên bán quyền chọn mua, gọi là phí quyền chọn cho bên bán quyền chọn mua. Phía bên bán cần có nhiệm vụ là bán ra tài sản ở ngưỡng giá thực hiện khi bên mua tiến hành quyền của mình.
Quyền chọn bán (Put Option): là một option contract mà khi bên sở hữu hợp đồng hay bên mua một quyền ( khác với nhiệm vụ) được giao dịch ở ngưỡng giá tài sản cơ sở được quy định ở một lúc nào đó trong tương lai hay thời gian trước đó.
Giống như trên, khi bên mua quyền chọn bán cần thanh toán khoản phí quyền chọn cho bên bán quyền chọn bán. Phía bên bán có nhiệm vụ sẽ mua vào tài sản cơ sở ở ngưỡng giá thực hiện khi mà bên mua tiến hành quyền của họ.
4. Các kiểu quyền chọn trong option contract:
Trong option contract, có hai hình thức quyền chọn chính là kiểu Mỹ và kiểu của Châu Âu.
Option contract kiểu Châu Âu: là khi bên mua chỉ được tiến hành quyền trong ngày mà hợp đồng đáo hạn.
Option contract kiểu Mỹ: phía bên mua được tiến hành quyền ở mọi lúc, mọi thời điểm miễn là trước ngày đáo hạn.
Bên cạnh đó còn có một số hình thức quyền chọn đặc biệt như: Asian Option, Vanilla option, Barrier Option, Exotic Option, Bermudan Option, Binary option,… Từng hình thức quyền chọn của option contract sẽ có một đặc điểm cụ thể, trong số này có hai hình thức quyền chọn bạn sẽ gặp khá nhiều trên thị trường tài chính đó là Binary Option và Vanilla Option.
Binary Option là quyền chọn chọn phân hay còn có tên gọi khác là quyền chọn kép, đây là một hình thức quyền chọn mà bản chất là được ăn cả, ngã về không. Với hợp đồng này khi đáo hạn, khi mà tài sản cơ sở có trị giá đáp ứng được các yêu cầu đã được đưa ra ở thời điểm hợp đồng được ký kết thì bên sở hữu quyền chọn có khả năng chi trả các trị giá có được từ hợp đồng, còn không thì sẽ chẳng nhận lại được gì cả.
Vanilla Option được gọi là quyền chọn tiêu chuẩn. bản chất thì đây là cách gọi tổng quát cho toàn bộ những hình thức quyền chọn bên trên, không bao gồm Exotic Option vì hình thức quyền chọn này sở hữu vài cơ cấu tài chính không đơn giản nên được xem là hình thức khác. Vài lúc thì người ta cũng phân loại quyền chọn kiểu Châu Âu hay Mỹ ở hình thức Vanilla Option.
Lời kết
Và đó là những thông tin về Option contract mà bạn cần quan tâm. Khi nắm bắt được càng nhiều hình thức giao dịch khác nhau trên thị trường tài chính, bạn sẽ nắm bắt được nhiều cơ hội và khả năng đầu tư hơn. Tùy tình huống còn có thể giảm thiểu được các mức rủi ro và gia tăng lợi nhuận với loại hợp đồng này.
