Ở thị trường bảo hiểm, tài chính nói riêng và toàn thể nền kinh tế nói chung thì có rất nhiều những khái niệm mới lạ mà bạn không biết hết được. Tuy nhiên những yếu tố này đôi sẽ khi vô tình làm ảnh hưởng đến bạn vì bạn là người tham gia vào nền kinh tế. Bài viết này sẽ cho bạn thông tin về sự lựa chọn đối nghịch hay adverse selection là gì ở khía cạnh kinh tế học cùng các giải pháp cho trường hợp này.
1. Lựa chọn đối nghịch là gì?
Lựa chọn đối nghịch (adverse selection) là một khái niệm quan trọng trong kinh tế học cũng như ngành bảo hiểm và quản trị rủi ro. Sự lựa chọn này là hiện tượng bất đối xứng thông tin, trong đó bên mua đối mặt với xác suất thua lỗ hoặc mua nhầm tại thời điểm giao dịch do sự thiếu thông tin minh bạch từ bên bán hoặc do bên bán dùng thông tin nội gián nhằm trục lợi trên các khoản giao dịch của mình.
Lựa chọn đối nghịch hay còn gọi với tên tiếng anh là adverse selection mang ý nghĩa quan trọng với nền kinh tế cũng như trong lĩnh vực bảo hiểm. Đây là hiện tượng thông tin bị bất đối xứng, người mua sẽ có thể gặp những tỷ lệ thua lỗ khi thiếu thông tin từ người bán.
Việc này cũng có thể xảy ra khi người bán sử dụng thông tin từ nội gián để gian lận ở các khoản mua bán của mình. Đây là lý do mà người ta hay nói với nhau rằng chỉ có người mua nhầm chứ không có người bán nhầm là do đó.
Sự lựa chọn này diễn ra trong trường hợp bên bán cố ý che đậy các thông tin. Thông tin đến từ thị trường có ý nghĩa quan trọng vì sẽ cho tín hiệu về phản ứng của thị trường ở thời điểm đó với các giao dịch mua bán. Bên mua hay bên bán các sản phẩm dịch vụ có thể tận dụng những thông tin của bản thân về quản trị rủi ro có dính líu đến giao dịch để mang về càng nhiều lợi ích cho họ càng tốt.
2. Những biểu hiện của sự lựa chọn đối nghịch trên thị trường
Việc người bán nắm được những thông tin có ích hơn về sản phẩm dịch vụ của họ và dẫn đến bên mua rơi vào thế bị động khi thực hiện giao dịch. Chi tiết ví dụ như người quản lý sẽ sử dụng sự lựa chọn này để có thể cho ra những cổ phiếu khi mà họ biết được rằng các cổ phiếu này sẽ được định giá không thể thấp hơn giá trị thực.
Khi bên mua chọn cổ phiếu này, họ sẽ lỗ một số tiền khá lớn so với giá trị thực tế của nó. Điều này tác động rất lớn đến độ tín nhiệm của công ty và các giao dịch của họ nếu bị phát hiện ra.
Ở lĩnh vực ngân hàng, lựa chọn này hoàn toàn có khả năng vì khi ngân hàng có ít thông tin hơn và bên đi mượn tiền có được các lợi thế về thông tin cho nên ngân hàng đưa tiền cho các doanh nghiệp trên bờ vực phá sản vay, do doanh nghiệp hiểu được việc hoàn trả khoản nợ là điều không có hay khó xảy ra được.
Ở mảng bảo hiểm, sự lựa chọn này diễn ra khi các công ty bảo hiểm không có đầy đủ các nhận định về những điều khoản bảo hiểm cho người đi mua gói bảo hiểm này, từ đó có thể trường hợp người mua bảo hiểm khai những thông tin không đúng sự thật về tình trạng của mình, từ đó mà công ty bảo hiểm chịu mức đền bù nhiều hơn.
Ở mảng kinh doanh bất động sản, sự lựa chọn này diễn ra khi phía người bán có nhiều lợi thế về thông tin của một lô đất hoặc dự án được triển khai hay có thể quy hoạch được duyệt nhưng thông tin chưa tràn ra bên ngoài. Khi bên người mua không có lợi thế về thông tin và dẫn đến người mua phải bất động sản không có lợi cho mình ( trong khu vực giải tỏa, quy hoạch treo, dự án ma,…)
Ở lĩnh vực chứng khoán, các hoạt động mua bán nội gián (người ở công ty cho phát hành chứng khoán và những người quen của họ sẽ dễ dàng cập nhật được những thông tin về công ty đó sớm nhất, từ đó có được lợi thế thông tin ở thị trường chứng khoán so với người khác) tạo ra sự lựa chọn này làm cho nhiều trader không có nhiều kiến thức bị lừa trong mua bán.
3. Cách áp dụng sự lựa chọn đối nghịch vào bảo hiểm
Từ sự lựa chọn này mà các công ty bảo hiểm nhận ra rằng người càng có khả năng tử vong cao thì càng đồng ý mức phí bảo hiểm cao. Khi công ty bảo hiểm lấy mức phí ở giá bình thường và chỉ được mua bởi khách hàng có nhiều rủi ro thì công ty sẽ chịu thiệt thòi vì số tiền đền bù sẽ nhiều hơn cho khách hàng.
Tuy nhiên, thông qua việc nâng cao chi phí đóng bảo hiểm với khách hàng có rủi ro cao, công ty sẽ thu lợi nhiều hơn để phục vụ cho tiền phúc lợi bảo hiểm. Lấy ví dụ, công ty bảo hiểm nhân thọ sẽ yêu cầu đóng phí cao hơn cho những người đua xe. Những công ty bán bảo hiểm xe hơi sẽ thu phí cao hơn với các khách hàng sống ở nơi có nhiều trộm cắp, tội phạm. Công ty bán bảo hiểm y tế sẽ thu phí cao với những khách hàng hay hút thuốc, rượu bia.
4. Vì sao không phải người nào cũng làm được?
Bạn có thể nghĩ như sau để hiểu rõ hơn, trong các hoạt động tài chính, sự lựa chọn đối nghịch diễn ra khi có một bên sử dụng các thông tin từ nội bộ nhằm tạo ra các tình huống giả, tối đa hóa mức thu lời của họ làm cho bên còn lại đưa ra quyết định không đúng ở phiên mua bán đó. Hoặc có khi bên bán có thể đưa ra các thông tin không đúng sự thật để lái thị trường, nhằm làm cho các trader có các phản ứng thái quá với những thông tin này trên thị trường.
Mặc dù vậy, nếu khá dễ trong việc đi theo xu thế nhất thời của thị trường mà thiếu cân nhắc về những gì đang diễn ra thì bạn sẽ bị mắc bẫy của những cá mập tài chính.
Do đó, bạn chỉ có thể tối ưu hóa công dụng của sự lựa chọn đối nghịch khi bạn có được những vị thế mạnh với những nguồn thông tin mà không phải ai cũng có được. Nói chính xác là lợi dụng sự thiếu minh bạch trong thông tin của các thị trường kém hiệu quả để hình thành sự lựa chọn này với mục đích thu về lợi nhuận cao hơn bình thường.
5. Giải quyết sự lựa chọn này thế nào?
Trong trường hợp của những công ty bảo hiểm, để họ có thể phòng tránh sự lựa chọn này yêu cầu các công ty phải nhận định khách hàng của họ có khả năng mang lại rủi ro cao so với người khác hay không để tăng mức thu phí bảo hiểm.
Lấy ví dụ, các công ty bảo hiểm nhân thọ cần sàng lọc, rà soát để đưa ra các nhận xét xem khách hàng này có được mua bảo hiểm hay không và đưa ra các mức phí phải đóng với nhóm khách hàng này. Những yếu tố cần phải đánh giá thường là chiều cao, cân nặng, lịch sử bệnh án cá nhân và các thành viên trong gia đình, giấy khám sức khỏe, nghề nghiệp,….
Những yếu tố này đều có sự ảnh hưởng đến sức khỏe của người mua gói bảo hiểm và có tác động đến sự đền bù bảo hiểm của công ty. Do đó phải xem xét kỹ và đưa ra quyết định có nên cho nhóm khách hàng này vay hay không và đưa ra mức giá hợp lý.
Lời kết
Và đó là những thông tin về lựa chọn đối nghịch mà bạn cần quan tâm. Như đã nói, bạn là một thành phần của nền kinh tế, bạn tham gia vào nó vì vậy bạn phải hiểu được những khái niệm xung quanh sự vận hành này để không bị ảnh hưởng bởi các yếu tố rủi ro trên thị trường.
